Prof. Dr. Ahmet Rasim Küçükusta

Peter Christian Gøtzsche’ nin “Mammography screening is harmful and should be abandoned” (Mamografi taraması zararlıdır ve terk edilmelidir) başlıklı makalesinin özeti:

Mamografi taraması: Fayda yerine zarar mı veriyor?

Peter C. Gøtzsche’nin yazdığı bu makalede, mamografi taramasının kamuoyuna üç temel vaatle sunulduğu, ancak bu vaatlerin gerçeği yansıtmadığı öne sürülmektedir.

Bu üç vaat şunlardır:

1. Erken teşhis ile hayat kurtarır.

2. Meme kaybını önler.

3. Kanserleri erken yakalar.

Ancak yazar, bu iddiaların yanlış olduğunu savunuyor.

Araştırmalara göre:

• Mamografi taraması kadınların daha uzun yaşamasını sağlamıyor.

• Aksine, tarama sonucunda daha fazla mastektomi (memenin cerrahi olarak alınması) yapılıyor.

• Kanserler erken değil, aslında oldukça geç evrelerde tespit ediliyor. 

• Ayrıca, gereksiz yere çok sayıda kadına kanser teşhisi konuyor, yani aşırı teşhis (overdiagnosis) yapılıyor.

Bu aşırı teşhisler, aslında tedavi edilmesi gerekmeyen ya da klinik olarak zararsız olan tümörlerin tespit edilmesi anlamına geliyor.

Bu durum, birçok kadının gereksiz yere kaygı yaşamasına, tedavi görmesine ve fiziksel/psikolojik zarara uğramasına sebep oluyor.

Gøtzsche’ye göre, mamografi taramasına katılmamak, kadının meme kanseri hastası olma riskini üçte bir oranında azaltıyor.

Daha bilinçli kararlar alınabilmesi adına, yazar ve ekibi, 16 dilde hazırlanmış bilgi broşürlerini www.cochrane.dk adresinde sunuyorlar.

Gøtzsche, şu çarpıcı benzetmeyi yapıyor:

Eğer mamografi taraması bir ilaç olsaydı, bugüne kadar piyasadan çoktan çekilmiş olurdu. Zira birçok ilaç, az sayıda kişide ciddi yan etkiler görülmesi nedeniyle piyasadan kaldırılmaktadır.

Mamografi taramasında ise durum tersinedir: Fayda gören kişi sayısı çok azdır, hatta hiç olmayabilir; ancak zarar görenlerin sayısı çok fazladır.

Bu sebeplerle, İsviçre’de ulusal bir sağlık kurulu, mamografi taramasının durdurulması gerektiği yönünde resmi bir tavsiyede bulunmuştur.

Gøtzsche, bu tavsiyenin bilimsel delillerle uyumlu olduğunu ve yerinde bir karar olduğunu savunuyor.

Gelelim neticeye

Peter C. Gøtzsche’ nin eleştirileri bilimsel dayanağa sahiptir ve hem akademisyenler hem Sağlık Bakanlığı tarafından dikkate alınması gerekir.

Özellikle aşırı teşhis, aşırı tedavi ve bilgilendirme eksikliği ile ilgili ikazları çok önemlidir.

Ben mamografi taramasına kesin olarak karşı değilim: Taramanın fayda ve riskleri hakkında tam ve doğru bilgilendirilen kadın kanser riskinin derecesi de dikkate alınarak taramaya katılıp katılmayacağına kendi karar vermelidir.

Kanser önlenebilir bir hastalıktır. Önlenebilen bir hastalığın erken teşhisi aslında geç teşhistir.

Bu yaşıma kadar da kanser erken teşhisine verilen ehemmiyetin, bunun için harcanan emek, para ve zamanın neden kanserin önlenmesine verilmediğini de anlayabilmiş değilim.

Peter C. Gøtzsche, Danimarkalı bir tıp doktoru, araştırmacı ve akademisyendir. Tıp ve sağlık alanındaki eleştirel yaklaşımıyla tanınır. Özellikle kanıt temelli tıp, ilaç endüstrisinin etkileri ve tıbbi araştırmalardaki şeffaflık eksiklikleri konularında yaptığı çalışmalarla öne çıkmıştır.

Kısa Özgeçmiş:

• Doğum yılı: 1949

• Uzmanlık alanı: İç hastalıkları uzmanı, klinik araştırmacı

• Kurucu: 1993 yılında Cochrane Nordic Center‘ı kurmuştur.

• Cochrane: Kanıt temelli tıp alanında dünyanın en saygın organizasyonlarından biridir. Ancak Gøtzsche, 2018 yılında Cochrane yönetimiyle yaşadığı anlaşmazlık sonrası bu kuruluştan çıkarılmıştır.

Öne Çıkan Görüşleri ve Eserleri:

• İlaç endüstrisi eleştirisi: Gøtzsche, ilaç şirketlerinin araştırma sonuçlarını manipüle ettiğini ve gereksiz ilaç kullanımını teşvik ettiğini ileri sürer.

• Psikiyatrik ilaçlar: Antidepresan ve antipsikotik ilaçların etkilerini ciddi şekilde sorgular.

• Kitapları:

  • Deadly Medicines and Organised Crime (2013) — “Öldürücü İlaçlar ve Organize Suç”

  • Deadly Psychiatry and Organised Denial (2015) — “Öldürücü Psikiyatri ve Organize İnkar”

Değerlendirme:

Peter Gøtzsche, bilimsel çevrelerde tartışmalı ama etkili bir figürdür:

• Önemli: Tıp araştırmalarında şeffaflık, etik ve endüstri etkilerine karşı uyarıları ciddiye alınmaktadır.

• Değerli: Özellikle hasta hakları ve etik araştırma konusunda önemli katkılar sağlamıştır.

• Tartışmalı: İlaç ve psikiyatri konularındaki aşırı eleştirel tavrı, bazı uzmanlar tarafından abartılı veya tek taraflı bulunur.

Sonuç:

Peter C. Gøtzsche, modern tıbbın eleştirel sesi olarak önemli bir figürdür. Her ne kadar bazı görüşleri tartışmalı olsa da, tıpta daha etik ve şeffaf bir yaklaşımın savunucusu olarak dikkate değerdir.

Kaynak: https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC4582264/

***

Siz de yorumunuzu paylaşın: