Toplum sağlığının en önemli araçlarından olan “aşılarla” ticari bir tabir olan “pazarlama” aynı cümle içinde geçiyor. Dünya Sağlık Teşkilatı (WHO), aşıların ruhsatlandırma işlemlerini bizzat kendisi yapmalı, etkinlik ve emniyetleri ispatlanmış olan aşıların sadece parası olan ülkelere değil tüm dünyaya “ücretsiz” olarak ve “âdil” şekilde dağıtılmasını sağlamalıdır.

Pfizer’ in 44 bin gönüllü üzerindeki faz 3 çalışmasında 170 kişide KOVİD görüldü, bunların 162’ si plasebo ve sadece 8’ i aşı grubunda idi. Moderna’ nın 30 bin gönüllü üzerindeki araştırmasında ise 95 KOVİD vakasından 90’ ı plasebo, 5’ i aşı kolunda yer aldı. Buna göre, nispi risk azalması her iki aşı için de yüzde 95 fakat mutlak risk azalması yüzde 1’ inde altındadır.

AstraZeneca’ nın “Aşı çalışmalarında hata yaptık” açıklamasını okuyunca acı acı güldüm. Ortalama geliştirme süresi on sene olan aşıların aceleye getirilmiş olmasının “şimdilik” ilk büyük faturası. Hiçbir etken için onay almamış tekniklerle üretilen aşıların uzun vadedeki risklerinden %100 emin olmak gerekir. Bunların öyle “hata yaptık, affedin” gibi cümlelerle telafisi mümkün olmaz.

Aşı üreticisi şirketler, ileride doğabilecek tazminatlar ve hukuki sorumluluklardan muafiyet istemişler. Aşılarını açıklanmayan anlaşmalarla istedikleri ülkeye istedikleri fiyattan satarken bunların risklerinin mesuliyetinden kaçamazlar. Parayı al, kasaları doldur ama sıra bundan zarar göreceklere gelince “Bu beni ilgilendirmez” de. Var mı böyle bir dünya?

Vaksindemi tüm hızıyla sürüyor. Şirketler, aşılarının etkinliklerini ortada henüz yayınlanmış bir araştırma olmadan yüzde 95’ e kadar çıkardılar. Sonuçlarını henüz açıklamamış olan şirketlerin işi zor görünüyor. En azından yüzde 90 etkinlik bildirmezse kimse aşılarının yüzüne bakmayacak. Peki, henüz hakemli bir dergide yayınlanmayan şirket çalışmalarının bu sonuçları ne anlama geliyor.