Prof. Dr. Ahmet Rasim Küçükusta

Bu hafta Pediatrics isimli muteber tıp dergisinde yayınlanan bir araştırmada hafta sonlarında düzenli olarak uzun süre uyuyan çocuklarda obezitenin daha az görüldüğü; buna karşılık uyku süreleri kısa ve düzensiz olan çocuklarda obezite riskinin 4 misli fazla olduğu bildirildi.

Aslında daha önce yapılan çalışmalardan yetersiz uykunun obeziteye yol açtığı biliniyordu. Bu araştırmada ise uykunun süresi ve düzeni ile Vücut Kitle Endeksi (VKE) ve metabolizma ile ilgili parametreler arasındaki ilişki incelendi.

Yaşları 4 ile 10 arasında değişen 308 çocuğun VKE’ leri, açlık kan şekerleri, ensülin, kan yağları ve kolesterolleri ve bir kısmında da CRP (kalp-damar hastalıkları riskini değerlendirmede kullanılan bir parametre) ölçüldü. Bu çocukların uyku süreleri ve uyku düzenleri bir hafta süreyle bileklerine takılan bir monitörle takip edildi. 

Her gece yarım saat bile fazla uyuyan çocuklarda VKE’ nin ve metabolizma ile ilgili değerlerin daha düşük olduğu ortaya çıktı. Buna karşılık obez çocukların uyku sürelerinin daha kısa olduğu ve hafta sonlarında hafta içine göre büyük değişkenlikler gösterdiği belirlendi. Bu çocuklarda kan şekeri, ensülin ve kan yağları değerleri de daha yüksek bulundu.

“Az uyuyanlar fazla yiyorlar ve yorgun olduklarından daha az egzersiz yapıyorlar ve böylece de daha fazla kilo alıyorlar.” diyen David Gozal şöyle devam ediyor:

“Son 50 senede obezite sadece erişkinlerde değil çocuklarda da hızla artıyor. Okul çağındaki çocukların günde ortalama 9 saat uyumaları gerekirken uyku sürelerinin giderek azaldığını görüyoruz. Uyku ve obezite arasındaki ilişkiyi incelemek için yaptığımız bu araştırmamızda obez çocukların normal kilodaki çocuklara göre hafta sonlarında 20 dakika daha az uyuduklarını ve uykularının düzensiz olduğunu belirledik.

Araştırmamızdan çıkan ilginç bir sonuç da hafta içinde yeterince uyuyamayan çocukların bu açıklarını hafta sonlarında daha çok uyuyarak kapattıklarında obezite riskinin yarı yarıya azalıyor olması. “

Uykusuzluk neden şişmanlatıyor?

Bu ilişkiyi açıklamak için öne sürülen çeşitli teoriler var:

BİR: Kısa süreli ve düzensiz uykunun özellikle büyümekte olan çocuklarda metabolizma ve endokrin sistemi zorladığı düşünülüyor. Nitekim birçok araştırmada az uyumanın ghrelin ve leptin gibi açlığı ve iştahı düzenleyen hormonları etkilediği gösterilmişti.

Vücudun uykuyu arzulaması açlığın leptin seviyesini azaltması ve ghrelin seviyesini ise yükseltmesi gibi algılıyor. Bu da iştah artışına ve vücudun yağ depolarına inatla sarılmasına yol açıyor.

İKİ: Az ve kalitesiz uykunun vücudun biyolojik saatini bozmasının da obeziteye sebep olması ihtimal dâhilinde. Özellikle de glikoz ve ensülin gibi dengeleri bozulduğunda obezite, kalp hastalıkları ve diyabete yol açan hormonların saatlerinin bozulması üzerinde duruluyor.

ÜÇ: Az ve düzensiz uykunun, birçok görevi yanında vücudun enerjiyi nasıl kullanacağını da belirleyen kortizol hormonu salgısını artırmasının da obezite sebebi olabileceği iddia ediliyor; çünkü kortizol salgısı artması ensülin direnciyle ve yüksek VKE ile ilgili.

DÖRT: Bir başka teori de obezite- az uyku ilişkisini uyumayan çocukların daha çok televizyon seyretmesi, video oyunları oynaması ve yüksek kalorili abur-cuburlar yemeleriyle açıklıyor.

 Gelelim neticeye

Obezitenin başta beslenme hatalarından, hareketsizliğe pek çok sebebi var. Bu araştırmaya göre, obezitenin sebepleri arasında uyku da olabilir. Anne ve babalara obezite ile mücadelede uyku süresi ve düzenin önemli olduğu

Anne-babalara tavsiyelerim var:

BİR: Çocuklar belli saatlerde yatmaya ve kalkmaya alıştırılmalıdır.

İKİ: Çocuklar televizyon, internet, cep telefonu gibi teknolojilerden olabildiğince uzak tutularak yeterince uyumaları sağlanmalıdır.

ÜÇ: Herhangi bir sebeple hafta içinde yeterince uyumamış olan çocuklar bu açıklarını hafta sonlarında kapatmalıdır.

DÖRT: Gece uykusu daha da önemlidir.

KAYNAK

http://pediatrics.aappublications.org/cgi/content/abstract/peds.2010-0497v1

 VKE nedir; nasıl hesaplanır?

Boyunu ve kilosunu bilen herkes VKE değerini kolayca hesaplayabilir. VKE, kilonuzun boyunuzun karesine bölünmesiyle elde edilir:

VKE= Kilonuz/boyunuzun karesi.

Diyelim ki, 74 kilosunuz, boyunuz da 1.66 metre. Buna göre, VKE’ nizin =26.85 olduğu ortaya çıkar. Böyle bir kişi ‘’fazla kilolu’’ olarak kabul edilir.

VKE’nin değerlendirilmesi:

• 20’den küçükse: Zayıf
• 20-25 arası: Normal
• 25-30 arası: Fazla kilolu
• 30-40 arası: Şişman(obez)
• 40’dan fazla: Aşırı derecede şişman (aşırı obez).

Siz de yorumunuzu paylaşın: