Prof. Dr. Ahmet Rasim Küçükusta

Yüksek kalorili, mısır şurubu ile tatlandırılmış, birçok katkı maddesi ihtiva eden meşrubatın başta obezite ve diyabet olmak üzere pek çok hastalığa yol açabileceği biliniyordu.

Bundan sonra kolalı içeceklerden uzak durmak için çok önemli bir sebep daha var.

Kola ve diğer meşrubatlara kahverengi bir renk vermek için kullanılan “suni karamel boyasının kanser riskini artırabileceği” belirlendi.

Plos One isimli tıp dergisinde yayınlanan analiz Consumer Report ve Johns Hopkins uzmanları tarafından 2013’ deki bir araştırmanın devamı olarak gerçekleştirildi.

Tehlike ne kadar büyük?

Amerika’ lıların bir günde ortalama olarak ne kadar meşrubat içtikleri kısa adı NHANES (National Health and Nutrition Examination Survey)olan çalışmanın 2003-2010 arasındaki 7 senelik verilerinden faydalanılarak belirlendi.

Daha sonra farklı tüketim seviyelerindeki kanser riski hesaplandı.

Buna göre 6-64 yaşlar arası bir Amerika’ lıların yarısından fazlasının bir günde ortalama olarak 1-2.5 kutu meşrubat içiyordu.

3-5 yaş arası çocuklar günde ortalama olarak 12 onsluk bir kutunun üçte ikisini içiyordu.

En fazla meşrubat tüketimi 16-44 yaş arası olanlarda idi ve bunlar günde ortalama 3 kutu meşrubat içiyordu.

Bu tüketim seviyelerinde 70 senelik sürede günlük alınan miktarlara göre değişmek üzere sadece 4-MI’ ye bağlı olarak 76 ile 5 bin kanser vakasının görüleceği hesaplandı.

Consumer Report analiz sonuçlarını Kaliforniya Eyalet Başsavcılığına gönderdi ve federal hükümetten besinlerde 4-MI için sınır konmasını talep etti.

Kanser uyarısı var!

Hâlen USA’ da yiyecek ve içeceklerde ne miktarda 4-MI bulunacağına dair kanuni bir düzenleme olmamakla beraber Kaliforniya eyaletinde tüketicinin günde 29 mcg’ dan fazla 4-MI almasına sebep olacak ürünlerin üzerinde “kanser uyarısı” konması mecburiyeti var.

12 meşrubat içinde en yüksek 4-MI seviyeleri litresinde 915-963 mcg ile “Malta Goya” da bulundu.

Malta Goya’ nın LAAD’ si (hayat boyu ortalama günlük dozu) kilo başına 8.04×10^-3 mg, hayat boyu fazladan kanser riski 1.93×10^-4 ve 70 senedeki kanserli sayısı 5011 olarak bulundu.

Goya Malta’ yi Pepsi ürünleri takip ediyordu.

Coca-Cola ise en düşük değerlere sahipti: 4-MI: litrede 11.7 mcg, LADD: günde kilo başına 1.01×10^-4 mg, risk 1.92×10^-6 vekanserli vaka sayısı da 76 idi.

Tek kaynak meşrubat da değil

FDA, 2 yaşın üzerindekilerin diyetlerindeki 4-MI miktarının yüzde 25’ inin karamel boyası bulunan gazlı içeceklerden kaynaklandığını bildiriyor.

4-MI meşrubat dışında buzlu çay, alkolsüz bira gibi içeceklerde ve ekmek, unlu mamuller, soya ve barbekü sosları, çorbalar ve krep şurubu gibi yiyeceklerde de bulunuyor.

Adı karamel boyası ama…

Karamel boyasının adı hanımların evde şekeri tencerede eriterek yaptıkları karamel ile aynı olsa da şekerin yüksek basınç ve ısı altında amonyak ve sülfitlerle muamele edilmesiyle üretilen bu boya tabii bir madde değil.

Karamel boyasının üretimi sırasında kısaca 2-MI ve 4-MI adıyla bilinen “metil-imidazol” yan ürünler oluşuyor.

Amerikan Milli Toksikoloji Programına (America’ s National Toxicology Program) göre, 2-MI ve 4-MI ismiyle bilinen bu bileşikler hayvanlarda akciğer, karaciğer, tiroit kanserleri ve lösemiye yol açıyor ve insanlar için de aynı riskin söz konusu olabilir.

Bu telaş gereksiz mi?

Risk düşük gibi görünse de vücudumuza hiçbir faydası olmayan 4-MI’ dan kesin olarak uzak durulması gerektiği kanaatindeyim:

İnsanlar her gün yediklerinden içtiklerinden, soludukları havadan başka karsinojenler de alıyorlar.

Karsinojenlerin birbirlerinin etkisini artırıcı özellikleri olduğu ve bundan dolayı da birden çok karsinojene maruz kalınması durumunda kanser riskinin artabileceği de unutulmamalıdır.

Bu kimyasalların hiçbir besin değeri olmadığına ve yiyecek ve içeceklere renk vermekten başka bir işe yaramadıklarına göre, endüstrinin bunları kullanmakta ısrar etmesinin mantığını anlayamıyorum.

Gelelim neticeye

Şeker veya mısır şurubu ile tatlandırılmış, birçok katkı maddesi ihtiva eden yüksek kalorili gazlı içeceklerin başta obezite, diyabet, astım ve alerjiler olmak üzere pek çok hastalığa yol açabileceği zaten biliniyordu.

Bundan sonra kolalı içeceklerden uzak durmak için çok önemli bir sebebimiz daha var.

Benden söylemesi: İçen yanar!

Siz de yorumunuzu paylaşın: