HABERİNİZ OLSUN
ETİBBA DİYOR Kİ
DERDİME BİR ÇARE
TABİBAN-I CİHAN İÇÜN
BENİM ŞARKILARIM
YÜZLERCE TIBBİ UYGULAMANIN ETKİSİZ VEYA YANLIŞ OLDUĞU ORTAYA ÇIKTI
Dikkat: Yazının sonunda ek var!
***
Yeni bir araştırmada, tıp dünyasında yaygın kabul görmüş olan yüzlerce uygulamanın etkisiz veya yanlış olduğu, bunların bazılarının ölümcül olabileceği, bazılarının ise sağlık harcamalarını gereksiz yere artırabileceği ortaya çıktı.
Araştırmada, son 15 sene içinde dünyanın önde gelen tıp dergilerinden JAMA, Lancet ve NEJM’ de yayınlanan 3 bin randomize kontrollü araştırma incelendi.
396 durumda, üstün bir klinik çalışmanın mevcut klinik uygulamalarla çeliştiği tespit edildi.
Yeni daha iyi klinik çalışmalarla, yaygın kabul görmüş tıbbi bir tedavinin, bir cihaz veya bir müdahalenin etkisiz veya yanlış olduğunun, faydadan çok zarar verdiğinin gösterilmesine “tıbbi tersinim” (medical reversal) adı veriliyor.
Stentlerin böbrek arteri daralmasında veya stabil koroner hastalığında işe yaramadığının ortaya çıkması ya da FDA’ nın 2008’ de metastaz yapmış meme kanserlerinde kullanım onayı verdiği Avastin’ in hayatta kalma süresini uzatmadığı gösterilince 2011’ de bu onayı geri alması iyi bilinen tıbbi tersinim örnekleridir.
Bu tersinim listesinde tıbbın her dalından uygulamalar olmakla beraber yüzde 20’ lik oranla kardiyoloji ilk sırada geliyor, onu halk sağlığı/koruyucu hekimlik ve yoğun bakım takip ediyor.
Sonraki çalışmalarla etkinlikleri şüpheli bulunan uygulamalar içinde ilk sırada yüzde 33 ile ilaçlar var; peşinden yüzde 20 ile tıbbi müdahaleler, yüzde 13 ile vitamin/ besin destekleri, yüzde 9 ile cihaz ve aletler ve yüzde 8 ile sistem müdahaleleri geliyor.
Araştırmaya göre tıbbi tersinimlere bazı örnekler:
- Alzheimer hastalığında sertraline veya mirtazapine kullanılması
- Felçlerden sonra derin ven trombozunun önlenmesi için çoraplar kullanılması
- 40-49 yaş arası kadınlarda her 1-2 senede mamografi taraması yapılması
- Uzun süreli kilo kaybı için giyinilebilir teknoloji
- Yenidoğanlara doğumda A vitamini verilmesi
- Uykusuzluk için Zopiclone kullanılması
- Resüsitasyonda elle kalp masajına göre otomatik göğüs baskısı yapan aletlerin kullanılması
- Konjestif kalp yetersizliğinden sonra pulmoner arter kateterizasyonu yapılması
- Kalça kırıklarını önlemek için dıştan kalça koruyucular kullanılması
- Lomber stenoz için epidural kortizon enjeksiyonu
Bu tıbbi tersinimlerin ölümcül veya gereksiz yere sağlık harcamalarını artıran uygulamalar olabilirler.
Forbes’ in araştırmayla ilgili görselidir.
Araştırmacıların yorumları
BİR: Yeni tıbbi uygulamaların (ilaç, ameliyat, cihaz) yaygın olarak kullanılmasından önce etkinlik ve emniyetleri çok ciddi ve geniş kapsamlı araştırmalarla doğrulanmalıdır.
İKİ: Yeni araştırmalar gibi yaygın kabul gören uygulamalar için de randomize kontrollü araştırmalar yapılmalıdır.
ÜÇ: Bu araştırmalar, ilaç endüstrisinin desteğinden uzak yapılmalıdır.
Gelelim neticeye
İnsan gibi hiçbiri diğerinin benzeri olmayan varlıklar üzerinde yapılan tıbbi araştırmaların birbirini yanlışlayan zıt sonuçlar vermesi hiç de şaşırtıcı değil.
Buna endüstrinin kâr hırsıyla araştırmaları manüple etmesini de eklenirse, tıpta neden araştırmalardan önce işin akıl ve mantığa uygunluğun, tecrübenin önemli olduğu anlaşılacaktır.
Elbette, yaygın kabul görmüş ilaç ve tedavileri uygulamaya devam edeceğiz ama bunlardan şüphe etmeye ve yaptığımız işleri sorgulamayı sürdüreceğiz.
Bundan 2500 sene evvel “Önce zarar verme” diyen Hipokrat da bugün yaşıyor olsaydı “Tıptan uzak sağlıklı hayat” prensibini benimserdi. Ne dersiniz?
Kaynak: https://elifesciences.org/articles/45183
NOT: Randomize kontrollü araştırma nedir?
Randomize kontrollü çalışmalar kanıta dayalı tıbbın en önemli ve sonuçları en değerli araştırma metodudur.
Bu çalışmalarda birbirine benzer özelliklere sahip katılımcılar rastgele iki veya daha fazla gruba ayrılarak her bir gruba farklı uygulamalar yapılır, mesela bir gruba ilaç bir gruba plasebo verilir.
Katılımcılar ve/veya uygulayıcılar gruplar hakkında bilgi sahibi olmadıkları için (tek kör ve/veya çift kör) sonuçların önyargısız olduğu kabul edilir.
Araştırmanın İngilizce medyada haberleri:
https://www.medicalnewstoday.com/articles/325476.php
***
EK 1 (21.6.2022): 2008’den 2021’e kadar Cochrane incelemeleri kapsamında onaylanan 1.567 ilacın yüzde 94’ünden fazlası yüksek kaliteli delillerle desteklenmedi.
İlaçların yüzde 6’sından daha azının faydalarını destekleyen yüksek kaliteli deliller bulundu.
2008’den 2021’e kadar onaylanan ilaçların yarısından azının orta ila yüksek kalitede delillere sahip olduğu tespit edildi.
Tıbbi müdahalelerin faydalarına göre zararları daha az ölçülmüştür.
Kaynak: https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0895435622001007#!
Makale adı: Most healthcare interventions tested in Cochrane Reviews are not effective according to high quality evidence: a systematic review and meta-analysis
***
Hastanelerin kapısına DİKKAT ÖLÜM TEHLİKESİ VAR diye uyarı yazıları konmalıdır
Ört ki ölem
Altı ay önce iki kalp damarıma toplam üç stent takıldı. O günden beri düzenli olarak saneloc, ecopirin, monoket, colnar ve karum kullanıyorum. Ciddi tereddütlerim var.Modern tıbba güvenmek istiyorum lakin kapitalizmin oyununa geldiğimi düşünüyorum.Sağlıklı beslenebileceğimden emin olsam ilaçları hemen bırakırdım.