Prof. Dr. Ahmet Rasim Küçükusta

Dikkat: Yazının sonunda ek var!

***

İndependent Türkçe‘ deki yazım:

Bugüne kadar hastalıkların önlenmesinde de tedavisinde de çoğu zaman sadece ilaçları ve diğer ticari tıbbi ürünleri esas alan modern tıbbın artık sağlıklı yaşamak ve hastalıklardan korunmada, sağlıklı hayat tarzının da önemli olacağını keşfetmesi ve bu konuda çalışmalar yapmaya başlaması hakikaten memnuniyet verici bir durum.

Bunun son numunesi de geçen günlerde dünyanın en muhtemel tıp dergilerinden biri olan ve kısa adı BMJ olan British Medical Journal’da yayımlanan bir araştırmadır.
 

Bu araştırmada 6 hayat tarzı unsurunun hafızadaki azalmaya ve dolayısıyla bunamaya olan etkileri masaya yatırıldı.

Bu sağlıklı hayat tarzı unsurları birincisi, sağlıklı beslenme ikincisi hareketlilik, üçüncüsü aktif sosyal hayat, dördüncüsü zihin egzersizleri, beşincisi sigara içmemek, altıncısı ise alkol kullanmamak idi. 

Kişiler bu faktörlere sahip olup olmadıklarına göre;

Eğer bunların 4 ila 6’sına sahipseler olumlu;

2 ila 3 tanesine sahip iseler orta derecede;

0 ile 1 sağlıklı hayat tarzı unsuruna sahip iseler olumsuz gruplar olarak sınıflandırıldı. 

Çalışma, China Cognition and Aging Study kapsamındaki bilişsel fonksiyonları yerinde yani aklı başında olan 60 yaş üzerindeki 29 bin erişkin üzerinde gerçekleştirildi.

Bu kişilerde başlangıçta tümünün de beyin fonksiyonları zihin fonksiyonları yerindeydi; hepsi de halk tabiriyle aklı başında insanlardı.

Ve tümünde bunama riskini artırdığı bilinen APOE genine sahip olup olmadıkları da belirlendi.

Peki Çinliler bu “sağlıklı beslenme” ile ne kastediyorlardı?

Burada 12 besin grubu belirlendi ve bu 7 gruptan yiyip içenler “sağlıklı besleniyor” olarak kabul edildiler.

Bu besin grupları içerisinde; sebze, meyve et, balık süt ürünleri, bakliyat, tuz, yağ, yumurta, kuruyemiş ve çay bulunuyordu. 

Hareketlilik içinse ya bu kişilerin haftada 150 dakika hafif egzersiz yapmaları ya da haftada en az 75 dakika yoğun egzersiz yapıp yapmadıkları esas alındı.

Aktif, sosyal hayat için bu kişilerin haftada en az 2 defa aile bireyleriyle bir araya gelmeleri, arkadaş toplantılarına veya başka türlü sosyal faaliyetlere katılıp katılmadıklarına bakıldı.

Ve 2 defa veya daha fazla bir tür sosyal faaliyetlerde bulunuyorsa, bunlar aktif sosyal hayatı olanlar olarak kabul edildi. 

Bu kişilerin zihinsel aktivitelerini artıran uygulamalar olarak da okumaları, yazı yazmaları, çeşitli kağıt ve zekayla ilgili mesela dama gibi oyunlar oynayıp oynamadıkları, bulmaca çözmeleri değerlendirildi.

Sigara kullanmamak ya da sigarayı bırakmış olmak da müspet bir faktör olarak ele alınırken, alkol kullanmamakta sağlıklı bir hayat tarzı olarak kabul edildi.

Çalışmanın değerlendirilmesi

Yapılan değerlendirmelerde her bir sağlıklı davranış, 10 yıl boyunca hafızada ortalamadan daha yavaş bir düşüşle ilişkilendirildi.

Altı hayat tarzı arasında, sağlıklı bir diyet, hafıza düşüşünü yavaşlatmada en fazla etkiye sahipti. Bunu bilişsel aktivite ve ardından fiziksel egzersiz izledi.

Sağlıklı hayat unsurlarından 4 ila 6′ sına sahip olanlarda hafızadaki azalma, en kötü gruba göre yüzde 90 daha az idi. Dolayısıyla bu da bunama riskini ciddi şekilde azaltıyordu. 

Sağlıklı hayat süren APOE taşıyıcıları, en az sağlıklı olan taşıyıcılara kıyasla daha yavaş bir hafıza düşüşü sergiledi.

Bu faktörlerden 2 ila üçüne sahip olanlardan ise, hafızadaki azalma en kötü gruba göre yüzde 30 daha az idi. 

Bunama riski yüksek olanlarda bu sağlıklı hayat tarzı unsurlarına riayet etmek hafızadaki azalmayı düşürüyordu.

Gelelim neticeye

Sağlıklı hayat tarzının;

Sağlıklı beslenmenin,

Hareketli olmanın,

Aktif sosyal hayatın,

Zihin egzersizlerinin sigara ve alkol alkol içmemenin, başka hastalıklar için olduğu gibi, beyin hastalıkları; bunama için de son derece önemli olduğu ortaya konmuş oldu.

Şimdi ben şöyle söylüyorum, modern tıp ilerledi, ilerledi, ilerledi ve durdu.

Çünkü ileride daha fazla bir şey olmadığını gördü.

Şimdi geriye bakıyor ki bence bu da çok büyük bir ilerlemedir. 

İnsanoğlunun binlerce seneden beri tecrübeleri, başından geçenler, yaptığı uygulamalar; yokmuş gibi davranmak doğru bir şey değil. 

Elbette ki modern tıbbın ne kadar önemli olduğunu, bunu uygulayan öğreten birisi olarak gayet iyi biliyorum ama sağlıklı yaşamanın icaplarını yerine getirmenin de ne kadar önemli olduğunu, işte bu araştırmalar sayesinde insanlara bir kere daha aktarmış oluyoruz.

Kaynak: https://www.bmj.com/content/380/bmj-2022-072691

Makale: Association between healthy lifestyle and memory decline in older adults: 10 year, population based, prospective cohort study

***

EK 1 (5.6.2023): Tansiyon ilacı yazılanlarda obezite riski yüzde 82 yüksek bulundu.

Kaynak: https://www.health.harvard.edu/blog/lifestyle-changes-are-important-even-if-you-take-medications-2020040619375

K: https://www.ahajournals.org/doi/10.1161/JAHA.119.014168

Makale: Lifestyle Changes in Relation to Initiation of Antihypertensive and Lipid‐Lowering Medication: A Cohort Study

***

EK 2 (15.10.2023): Hastasını ilaca gerek kalmadan hatalı beslenme, hareketsizlik, sigara alkol kullanma… gibi hayat tarzındaki yanlışları düzelterek üstelik de sıfır maliyetle tedavi eden doktoru cezalandırıyor.

Ben yetkili olsam “ödüllendirirdim”.

Kaynak: https://www.medscape.com/viewarticle/997218

***

Siz de yorumunuzu paylaşın: