Prof. Dr. Ahmet Rasim Küçükusta

Dikkat: Yazının sonunda ek var!

***

Coca-Cola şirketinin Amerikan Pediatri Akademisi’ nin çocuk sağlığını geliştirmek için kurduğu siteye son 6 sene de 3 milyon dolar vererek HealthyChildren.org isimli sitenin “altın” sponsoru olduğu bildirildi (1).

Akademi, şekerli içeceklerin obezite salgınına katkıda bulunduğunu kabul ediyor olsa da Coca-Cola’ yı internet sitesinde “dünya çapında daha iyi çocuk sağlığı” taahhüdünün mümtaz şirketi olarak tanımlıyor.

Şirketten faydalanan kuruluşlar arasında Amerikan Kardiyoloji Koleji (3.1 milyon dolar), Amerikan Aile Hekimleri Akademisi (3.5 milyon dolar), Amerikan Kanser Derneği (2 milyon dolar) ve Beslenme ve Diyetisyenler Akademisi (1.7 milyon dolar) da var.

Coca-Cola, bilim kuruluşlarının içine sızarak ürünlerinin satışına zarar verebilecek ifadeleri engellemeyi amaçlıyor.

Mesela, şirket tarafından desteklenen ve 12 ülkede 6 bin çocuk üzerinde yapılan bir çalışmada çocuk obezitesindeki en önemli hayat tarzı faktörlerinin yetersiz egzersiz, yetersiz uyku ve çok fazla televizyon seyredilmesi olduğu sonucu çıkmıştı.

Üniversitenin bu çalışma ile alâkalı basın açıklamasında obezite salgınına yol açan faktörler arasında meşrubatın adı bile geçmiyordu.

Beslenme ve Diyetisyenler Akademisi de web sayfasında bir sayfayı şirkete ayırarak onu “Baş Destekçisi” olarak ilan etmiş, şirketin “Sağlık ve Afiyet için Meşrubat Enstitüsü”’ ne akademi üyelerine sürekli eğitim kredisi vermesine müsaade etmişti.

Bazı diyetisyenler, akademilerinin gıda endüstrisine eğitim oturumları desteği vermesinin kurumun güvenirliğini azalttığını ifade ediyorlar.

Hatta bunlar 2013’ de kurdukları “Profesyonel Bütünlük için Diyetisyenler” (Dietitians for Professional Integrity) adı adlı organizasyonla akademinin kurumsal sponsorluklar son vermesi için baskı yapmayı amaçlamışlardı.

3.5 milyon dolardan fazla bağış alan Amerikan Aile Hekimleri Akademisi de tavsiyeleri içinde meşrubatların da bulunmasına izin vermişlerdi.

Akademi, şekerli meşrubatın bir kişinin diyetine şeker ve kalori ilavesi manasına geleceğini ama “sağlıklı olmak için de vücudun susuz kalmaması” gerektiğine dikkat çekiyor ve tümü de Coca-Cola ürünlerinden olan aromalı su, şekersiz çay ve diyet meşrubat tavsiye ediyordu.

Ünlü beslenme uzmanı Marion Nestle (Nestle şirketi ile sadece isim benzerliği vardır), Coca-Cola’ nın daha çok şeffaflık sağlama sözünü yerine getirmesinden memnun olduğunu ama “pek çok kamu kuruluşunda derinlemesine ve yaygın olarak yerleşmiş” başka bir gıda şirketi olmadığını dile getiriyor.

Coca-Cola birçok toplumsal örgüte de büyük bağışlar yapıyor. Boys & Girls Clubs of America’ ya 6 milyon dolar, bir azınlık grubu olan N.A.A.C.P’ ye yüzbinlerce dolar, Hispanic Federation’a 325 bin dolar bağışladı.

Bu grupların ikisi de meşrubat endüstrisi tarafından New York belediye Başkanı Bloomberg’ in aile boyu içecekleri yasaklamasına karşı açtığı davaya destek olmuşlardı.

M. Nestle,” Azınlıklarda obezitinin ne kadar yaygın olduğunu ve meşrubatların sınırlandırılmasının bunlar için ne kadar faydalı olacağı düşünüldüğünde meşrubat endüstrisine olan bu bağlılık çok şaşırtıcıdır” diyor.

Neticede, meşrubat kısıtlaması tasarısı gerçekleşmedi.

Ottowa Üniversitesi obezite uzmanlarından Y. Freedhoff da bu kadar çok toplumsal örgüt ve tıp derneğinin Coca-Cola’ dan yüklü miktarda para almasına şaşırdığını söylüyor:

“Bu kuruluşlar, ürünleri obezitede ve bulaşıcı olmayan kronik hastalıklarda büyük rolü olan şirketlerle ortaklık yapıyorlar”.

Twitter’ de yaptığım bir ankette “İlaç şirketlerinin finansörlüğünde yapılan araştırmalara ve kongrelere güvenir misiniz” diye sordum (2).

Ankete 927 kişi katıldı, bunların yüzde 5’ i evet derken, yüzde 95’ i hayır dediler.

Oy verenlerin kâhir ekseriyeti beklenildiği gibi “hayır” diyor.

Evet diyen azınlığın, endüstriden bir türlü nemalanan, rant sağlayan kişiler olduğunu söylemeye gerek var mı?

Türk Diyabet Cemiyeti de CocaCola reklamı almakta bir beis görmüyor.

Gelelim neticeye

Gıda şirketlerinin, temel vazifesi halk sağlığını korumak olan tıp derneklerine ve temel vazifesi halkın menfaatini gözetmek olan toplumsal örgütlere yüklü bağışlar yapmasında anlaşılmayacak hiçbir şey yok.

Şirketlerin amacı, ürünleri hakkında olumsuz ifadelerde bulunulmasını engellemektir ve yukarıdaki örneklerde de görüldüğü üzre bunda da çok başarılı oldukları ortadadır.

Coca-Cola’ nın birçok devlet üniversitesi ile sağlık araştırmalarını desteklemek için imzaladığı anlaşmalarda işine gelmeyen araştırmaları inceleme ve ortadan kaldırma şartı koyduğu ortaya çıkmıştı (3).

Bizde de tıp dernekleri ve sosyal kuruluşların şeffaf olmaları ve aldıkları bağış ve destekleri efkâr-ı umumiye ile paylaşmaları şarttır.

Bu devirde kimsenin kimseye babasının hayrı için tek kuruş bile vermeyeceğini unutmayın!

Kaynaklar:

1.https://well.blogs.nytimes.com/2015/09/28/coke-spends-lavishly-on-pediatricians-and-dietitians/

2. https://twitter.com/drahmetrasim/status/1138512775507054592

3.http://ahmetrasimkucukusta.com/2019/06/02/yazilar/tip-yazilari/beslenme/coca-cola-isine-gelmeyen-arastirmalari-yok-edebilir/

***

EK 1 (15.6.2021): C. Ronaldo Coca Cola şişelerini kaldırıyor ve yerine su şişesi koyuyor.

Telegram kanalımıza konuyla ilgili bir anket başlattık. Fikrini beyan etmek ve katkı sağlamak isteyenleri bekleriz.https://t.co/2CNOr4hOl0 https://t.co/xKtFK8v7vP

— Gıda Dedektifi (@gidadedektifiTR) June 15, 2021

***

EK 2 (11.11.2024): Gazoz, kola gibi şekerli içecekler ile obezite ve tip 2 diyabet arasındaki bağlantıyı analiz eden 2001 ile 2016 yılları arasında yayınlanan 60 çalışma değerlendirildi.

Bu 60 çalışmadan 26’sı şekerli içecekler ile obezite veya diyabet arasında bir ilişki bulamazken 34’ü bir bağlantı bildirdi. İçecekleri hastalıklarla ilişkilendirmeyen çalışmaların tümü içecek endüstrisi tarafından finanse edilmişti. Bir bağlantı bildiren çalışmalardan ise yalnızca biri endüstri tarafından finanse edilmişti.

Kaynak: https://www.acpjournals.org/doi/10.7326/L16-0534

Makale: Do Sugar-Sweetened Beverages Cause Obesity and Diabetes? Industry and the Manufacture of Scientific Controversy

***

Yazı için 3 yorum yapılmış:

1. Mustafa Köylüoğlu dedi ki:

   13 Haziran 2019, 09:03

   Halk inanmıyor ama bilim adamları inanıyorlar endüstri destekli çalışmalara ve asıl mesele de burada.

2. Mutlu Çelik dedi ki:

   13 Haziran 2019, 18:12

   Bilgilendirme için teşekkürler ama şunu da kabul etmek gerekir ki ilaç şirketleri olamadan bilimsel araştırma da yapılamaz. Aradaki ilişkilerin çok iyi düzenlenmesi gerekir.

3. Kaya Öztürk dedi ki:

   13 Haziran 2019, 18:36

   Göbekli kola şişesi görseli yazıya çok uymuş.

Siz de yorumunuzu paylaşın: