HABERİNİZ OLSUN
ETİBBA DİYOR Kİ
DERDİME BİR ÇARE
TABİBAN-I CİHAN İÇÜN
BENİM ŞARKILARIM
KAPANMALAR ÇOK FAZLA FAYDA SAĞLAMAYABİLİR
Dikkat: Yazının sonunda ek var!
***
Dünya çapında bir çalışmada, pandeminin erken dönemlerinde zorunlu karantinanın, hastalığın yayılmasını yavaşlatmada sosyal mesafe veya seyahat kısıtlaması gibi diğer gönüllü tedbirlerden daha fazla fayda sağlamayabileceği ortaya çıktı.
European Journal of Clinical Investigation’ da yayınlanan araştırmada 10 ülkede 2020 başlarında daha az kısıtlayıcı veya daha kısıtlayıcı tedbirlerin bireysel davranışı değiştirme ve virüsün bulaşmasını engelleme üzerindeki etkisi belirlenmeye çalışıldı (1).
Araştırmada İngiltere, Fransa, Almanya, İran, İtalya, Hollanda, İspanya ve USA gibi zorunlu karantina ve iş yeri kapanmaları uygulayan ülkelerle Güney Kore ev İsveç gibi daha hafif ve gönüllük esasına dayanan tedbirler uygulayan ülkeler kıyaslandı.
Matematik modellemelerde sokağa çıkma yasağı ve işyeri kapanmaları gibi daha kısıtlayıcı tedbirlerin herhangi bir ülkede vaka büyümesi üzerinde net, anlamlı ve yararlı bir etkisi olmadığı neticesine varıldı.
Ülkeler arasında kültür, gelenek, hayat tarzı ve hükumet-vatandaş münasebetlerindeki farklılıklardan dolayı sağlıklı bir analiz mümkün olmayacağını hatırlattıktan sonra bunun tersine sonuçlar elde edilen çalışmalar olduğunu da söylemek gerekir:
Nature’ de yayınlanan bir araştırma, pandeminin erken dönemlerinde Avrupa’daki karantinalar sayesinde 3,1 milyon ölümün önlendiğini gösterdi (2).
Bir başka araştırma da erken kapanmalar sayesinde Çin, Güney Kore, İtalya, İran, Fransa ve USA’ da 530 milyon koronavirüs enfeksiyonunun önlendiği iddiasını ortaya koyuyor (3).
Gelelim neticeye
Sokağa çıkma yasağı ve iş yerlerinin kapanması yerine dönüşümlü sokağa çıkma ve kontrollü çalışma/eğitim uygulamalarının hem salgının önlenmesi hem hayatın normal akışının sağlanması ve hem de ekonominin etkilenmemesi bakımından daha faydalı olacağı görüşündeyim.
Kaynaklar:
1. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/eci.13484
2. https://www.nature.com/articles/s41586-020-2405-7
3. https://www.nature.com/articles/s41586-020-2404-8
***
EK 1 (24.3.2021): “Sıkı kapanmaların KOVİD kaynaklı ölü sayısını azalttığına dair hala ikna edici bir delil yok. Ancak bir etki açık: Özellikle genç ve orta yaşlı, azınlıklar ve daha az varlıklılar arasında diğer nedenlerden daha fazla ölüm oluyor“. Kaynak: https://twitter.com/MartinKulldorff/status/1374686179518525447?s=20
***
EK 2 (24.3.2021): “1 Nisan’da süpermarketlerin kapanması onları 31 Mart’ta süper kalabalık hale getiriyor. Bu, halk sağlığı için diğer herhangi bir 1 Nisan Şakası şakasından daha zararlıdır. Politikacılar bunları düşünemiyor“. Kaynak: https://twitter.com/MartinKulldorff/status/1374674833041162241?s=20
***
EK 3 (24.3.2021): Almanya Başbakanı Angela Merkel, iki gün önce açıklanan ve Paskalya tatili boyunca kamusal yaşamı durduran sıkı önlemleri “hata” olarak nitelendirerek kararı geri aldıklarını açıkladı. 22 Mart’taki toplantıda alınan kapanma kararına gelen yoğun eleştiriler sonrasında bugün eyalet başbakanlarını olağanüstü toplantıya çağıran Merkel, ardından yaptığı açıklamada Paskalya’da beş günlük kapanma fikrinin bir hata olduğunu söyledi. Kararın iyi niyetle alındığını ancak hayata geçirilmesi önünde kısa süre içinde açıklığa kavuşturulması mümkün olayan sorular oluştuğunu belirten Merkel, “Bu bir hataydı. Ve hata varsa bunun söylenmesi ve düzeltilmesi gerekir. Bu hatadan ve oluşan ek belirsizliklerden dolayı tüm vatandaşlardan af diliyorum” diye konuştu. “Bu sadece ve tek başına benim hatam” diyen Merkel, Başbakan olarak makamından dolayı her konuda nihai sorumluluğu kendisinin taşıdığına işaret etti. Kaynak: https://www.dw.com/tr/merkel-%C3%B6z%C3%BCr-diledi-hata-hatad%C4%B1r/a-56972869
***
EK 4 (11.4.2021): Doç. Dr. Ömer Coşkun: “Tam kapanma anlamsızdır. Gerçek anlamda uygulanamaz Sürdürülebilir değildir. Geçici düzelme sağlar Zararı yararından çok olur Tek vaka bile kalsa başlangıç noktasına geri dönülür. Çözüm sürdürülebilir tedbirler almak, bunu hayat tarzı haline getirmek ve aşının yaygınlaşmasıdır.” Kaynak: https://twitter.com/coskunomer23/status/1381335494794092552?s=20
***
EK 5 (13.4.2021): CNN Türk’te Başak Şengül moderatörlüğünde yapılan Akıl Çemberi programına katılan konuklar arasında Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Enfeksiyon Hastalıkları Bilim Dalı Başkanı Prof. Mehmet Ceyhan yer aldı. Koronavirüs salgınıyla ilgili yaptığı açıklamalarla dikkat çeken Ceyhan, 65 yaş üstü ve 20 yaş altı sokağa çıkma yasağının yanlış olduğu belirtti.
“65 yaş üstü ve 20 yaş altı yasağı yanlıştı”
“Biz de sonradan anladık ki, 65 yaş üstü ve 20 yaş altına yasak koyarak, onları evde kapalı tutmak aslında salgının seyrini olumsuz etkileyen bir olay.” diyen Ceyhan, nedenini şöyle açıkladı:
“Bu, bulaşı arttıran bir faktör”
“Çünkü biz her ne kadar “Onlar riskli grup, onları koruyalım.” dediysek de eğer evden bir kişi çalışmak zorunda olduğu için dışarı girip çıkıyorsa, sonra o kişi akşam eve dönüyo. Ve siz kapalı bir ortamda o insanları bir arada tutmaya zorluyorsunuz. Bu bulaşı arttıran bir faktör.”
***
EK 6 (27.4.2021): ARK: Tam kapanma sıkı diyete benziyor. Evet, sonunda kilo veriliyor ama bilahare fazlasıyla geri alınıyor, sağlık daha da bozuluyor. Nasıl doğrusu kilo vermek değil “adam gibi beslenme” ise, kapanma yerine de bilinçli korunma ve doğru hayat tarzı benimsenmeli. Takdir sizlerindir.
***
EK 7 (2.6.2021): Daha önce tam kapanmayı, sıkı ve uzun süreli yasakların hararetli savunucusu (1) FATİH ALTAYLI’ dan u-dönüş: Normalleşmeye doğru bir adım daha atıldı. Yine karmakarışık, açıklayanın bile anlamadığı birtakım detaylarla haliyle. Saçma sapan. Gerçekten saçma sapan. Dünyanın en gelişmiş ve en gelişmemiş ülkelerinde de yasaklar koyuluyor, zamanı geliyor kaldırılıyor, hiçbirinde böyle zırvalık yok. Böyle manasız detaylar, saatler, dakikalarla belirlenmiş abuk sabukluklar yok. Herhalde ne kadar detay verir, ne kadar ince ince yasak koyarlarsa o kadar önemli iş yaptıklarını zannediyorlar. Allah aşkına aya insan yollamıyorsunuz. Altı üstü bazı yasakları gevşetiyorsunuz. Bakın dünya nasıl yapıyor ona göre yapın. Şunu da bilin, pandemiyi yaşam tarzı dayatmanıza bahane yaptığınızın da farkındayız, ahmak değiliz. Kapanmada sadece alkollü içki satan reyonları kapatmanızın arkasında hiçbir bilimsel, sıhhi ve mantıki gerekçe olmadığını bilmeyecek ve anlamayacak kadar beyinsiz değiliz. Her yeri açarken gece kulüplerini açmamanızın nedenini de biliyoruz merak etmeyin. Lokantaları gece 10’da kapatmanızın bilimsel olmayan gerekçesini de. Fırsat bu fırsat diye dayatıyorsunuz, farkındayız. Binlerce insan aç kalmış, binlerce müzisyen işsiz kalmış, yüzlercesi intihar etmiş umurunuzda değil onu da görüyoruz. Ama bu yaptıklarınız hiç de umduğunuz sonucu vermiyor biliyorsunuz değil mi! Son koyduğunuz satış yasağı ile Ramazan günü içki satışlarını patlattınız, alkollü içki satışına mübarek ayda rekor kırdırdınız farkındasınız herhalde. Alkol yasağı diye diye bira markasını Avrupa Şampiyonu yaptırdınız, canlı yayında basketbolcular “Bira içerek kutlayacağız” dediler gözünüzün içine baka baka. Ve hepsinden beteri belki de, aşırı vergilerle alkollü içki fiyatlarını alabildiğine yükselttiğiniz için, uyuşturucu satışlarını, patlattınız, gençliği hapçı yaptınız! Anlamadınız mı hala, yasaklarla bir yere varılmıyor. En canlı örneği sizsiniz, siz. Başkalarının koyduğu yasaklarla büyüdünüz. Ve şimdi de kendi koyduğunuz yasaklarla küçüleceksiniz. Hala anlamadınız mı, bu millet yaşam tarzına, ne olursa olsun müdahaleyi sevmiyor. Ne içeceğine, ne yiyeceğine, kaç kere sevişeceğine kendi karar vermek istiyor. En iyi anlaması gereken sizdiniz. Anlamadınız. Anladığınızı zannettikleri için bu millet sizi getirdi. Anlamadığınızı anladığı için de götürecek (2)!
Kaynaklar:
***
EK 8 (13.6.2021): Teresa May: “Kısıtlama ve kapanmalara devam etmek için hiçbir gerekçe yok”. Kaynak: https://twitter.com/drahmetrasim/status/1403979607729188864?s=20
***
EK 9 (23.6.2021): SEN HAYIRDIR YA!
1.5 yıldır işlevi kanıtlanmayan, fazla tedbir göz çıkarmaz denilerek uygulamaya konan ve ekonomik sosyal açıdan astarı yüzünden pahalıya mal olan yasakları alkışladılar…
Siyasal iktidarı, aylarca sürecek tam kapanma gibi daha radikal tedbirler almadığı için yerden yere vurdular. Muhalefeti, hükümeti hayatı tam durması için itekleme stratejisine zorladılar…
Akıllarınca hayatı durdurup ülkeyi kitleyince iktidarın altın tepsi içinde önlerine geleceğini öngördüler.
Bu uğurda her türlü leş ajitasyona sarıldılar…
Üç beş müşteriyle ayakta kalmaya çalışan esnafın lokantasından, kahvehanesinden görüntüler paylaşıp “Doktorlar ölürken bu sorumsuzluk” dediler.
“Sosyal ilişkiler, kültürel üretim durdu, bu hasarlar nasıl telafi edilecek” diye soran ve zaten medyada sayıları bir elin parmağını geçmeyen gazetecileri de “Derdiniz bu olsun” diye küçümsediler, linç ettiler.
Şimdi ise, birtakım izolasyon tedbirlerinin kaldırılması planlanırken, sosyal medyada, köşelerinde “özgürlükçülük” oynuyorlar… Sözüm ona bazı yasakların işlevini sorguluyorlar…
Kafalarına saksı düşmedi elbette…
Bilinçleri gayet yerinde.
Günü kurtarmaya çalışıyorlar, o kadar.
Ve sizleri balık hafızalı sandıkları için de dümeni sert kırıyorlar.
Nasıl olsa yersiniz diye düşünüyorlar.
***
EK 10 (7.7.2021): Resmi veri kaynaklarının analizine göre, küresel ekonominin çoğunu zora düşüren katı karantinalardan kaçınan İsveç’ te 2020′ de genel ölüm oranındaki artış çoğu Avrupa ülkesinden daha az oldu. Enfeksiyon hastalıkları uzmanları, sonuçların tecritlerin gereksiz olduğuna dair delil olarak yorumlanamayacağı konusunda uyarmakla beraber İsveç’in pandemi ile mücadele konusundaki genel duruşunun incelenmeye değer değerlere sahip olduğunu gösterebileceğini de kabul etti. Kaynak: https://www.reuters.com/article/us-health-coronavirus-europe-mortality-idUSKBN2BG1R9
***
EK 11 (9.7.2021): İngiltere hükümetinin 19 Temmuz’da İngiltere’deki tüm covid-19 kısıtlamalarını sona erdirme kararı, 122 bilim insanı ve doktordan oluşan bir grup tarafından “tehlikeli ve erken” olarak değerlendirildi. Lancet’ e yazılan mektupta, hükümet ergenler de dahil olmak üzere herkese aşı teklif edilene kadar ve okullarda yeterli havalandırma ve boşluk gibi hafifletici tedbirler alınana kadar yeniden açılmayı ertelemeye çağırıyor. Kaynak: https://www.bmj.com/content/374/bmj.n1751
***
EK 12 (10.7.2021): Bu ülkelerden hangisi kapanmaya gitmedi, maskeyi zorunlu kılmadı?
***
EK 13 (20.9.201): FERHAT ARSLAN “Şehir içi ulaşımda insanlar daha sıkışık ve yan yana iken şehirlerarası yapılan kısıtlamaları! ve millete çeşitli alanlarda yapılan PCR dayatmasının sorunlu yanlarını bilimsel yönleri ile anlattık. Bu mudur zorunuza giden?” Kaynak: https://twitter.com/Ferhatarslandr/status/1439988005079588865?s=20
***
EK 14 (1.2.2022): Hopkins Ü. tarafından yapılan meta-analiz, “tecritlerin halk sağlığı üzerinde çok az etkisi olduğu veya hiç olmadığı, ancak muazzam ekonomik ve sosyal maliyetler getirdiği” sonucuna varıyor. Kilitleme politikaları temelsizdir ve bir pandemi politikası olarak reddedilmelidir.
Kaynak: https://twitter.com/drahmetrasim/status/1488583657979891712?s=20&t=cYhEWiHczEYrdiSyW9kSmw
***
EK 15 (17.6.2022): MELİH ALTINOK “ABD Merkez Bankası (FED) 28 yıl aradan sonra faizi 75 baz puan artırarak 1.75 seviyesine çekti. “Uzmanlar”, daha önceki faiz artışları gibi resesyonla sonuçlanması beklenen bu hamlenin gerekçeleri arasında başta pandemideki izolasyon tedbirlerini sayıyor.
Şalter inmiş, tedarik zinciri aksamış, devletler destek için para basmış, enflasyon fırlamış…
Pandeminin başından beri bol keseden alınan tedbirlerin büyük ekonomik yıkıma neden olacağını yazdım… Astarın yüzünden pahalıya geleceğini, insanları bir grip virüsünden kaçırmak gibi nafile hedeflerin yakın vadede alt ve orta gelir sınıfını kronik yoksullaşmaya mahkûm edeceğini anlattım durdum.
Bu yüzden meczup bile ilan edildim.
Merak ediyorum, hâlâ bizim şu kadarcık aklımızla düşünüp işaret ettiğimiz sonucu, koskoca FED’in, “ekonomi otoritelerin” öngöremediğini düşünenlerden misiniz?
***
EK 16 (17.6.2022): SİMONE GOLD “A new study from the National Bureau of Economic Research reveals over 170,000 non-covid excess deaths among Americans in 2020 & 2021, most likely due to lockdowns. Remember when doctors & others were banned from social media for warning about the harmful effects of lockdowns?
Non-Covid Excess Deaths, 2020-21: Collateral Damage of Policy Choices? K: https://www.nber.org/papers/w30104
Kaynak: https://twitter.com/drsimonegold/status/1537594553607368705?s=20&t=dQwW7M_NOylT2t9HCokQNw
***
EK 17 (11.7.2023): Haiti’deki kapanmalar etkisiz ve uygun değildi. Ayrıca sosyal olarak zararlıydılar ve artan kamu güvensizliğine katkıda bulundular. Savunmasızları korumak gibi alternatifler muhtemelen daha uygundur.
Makale: Was lockdown worth it? community perspectives and experiences of the Covid-19 pandemic in remote southwestern Haiti
Kaynak: https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0277953623004331?via%3Dihub
***
EK 18 (3.11.2023): Pandemi 50 yaşın üzerinde olanlarda -özellikle de hafif bilişsel bozukluğu bulunanlarda- Kovid geçirsin veya geçirmesin sürekli bilişsel gerilemeye yol açtı. Bunun pandemik kısıtlamalar sırasında sosyal temas, fiziksel egzersiz ve bilişsel uyarımdaki azalmalardan kaynaklanabileceği düşünülüyor. Düşüşlerin salgının ikinci yılında da devam etmesi ilk 12 aylık karantina döneminin ötesinde bir etkinin olduğunu gösteriyor.
Kaynak: https://www.thelancet.com/journals/lanhl/article/PIIS2666-7568(23)00187-3/fulltext
Makale: Cognitive decline in older adults in the UK during and after the COVID-19 pandemic: a longitudinal analysis of PROTECT study data
***
