OTİZM BİR ENDOJEN RETROVİRÜS AKTİVASYONU HASTALIĞI MIDIR ?

Yazı Fontunu Büyült Yazı Fontunu Küçült Yazı Fontunu Sıfırla
kasa fişi

Prof. Dr. Alişan Yıldıran‘ ın yazısı:

Değerli okuyucular, ta 2002’de Taha Kıvanç’ın yazısında (1) kongreye giden mikrobiyologların bindiği uçağın düşürülmesini okuduğumdan beri virüsler, virüs genetiği, hastalıkların fizyopatolojisi, bunlar hakkındaki resmin bütünün nasıl olduğu kafamı kurcaladığı için devamlı okuyup anlamaya ve öğrendiklerimi de sizlere nakletmeye (Feynman tekniği) uğraşıyorum (2, 3).

Ülkemizde maalesef nadir bulunan entelektüellerden* Soner Yalçın da bu konudan bahsetmişdi (4). Ülkemizde mikrobiolojinin kıymetinin bilinmemesi ise bahs-i dîğer….

İmmünoloji açısından mikrobiyoloji, viroloji ve mikrobiyologların tarihi ehemmiyeti, immünolojinin kurucuları olan ‘yan zincir teorisi’ ile moleküler boyamayı akıl ve icad eden Paul Erlich ve şeffaf zebra balığında fagositozu ilk defa gözleyen Elie Metchnikoff’a kadar uzanır (5).

Aşı illüzyonu serlevhalı yazımızda viroloji ve genetiğin alakasını (3), ‘virüs’ yazımızda hayatımızı cehenneme dönüşdüren pandemi sürecini ve insanlara aşı yapmak için virüs üretildiğini (6), bu sebeple korona aşısına asla güvenilmemesi gerekdiğini (devşirme ve kobay) (7) naçizane isabetle ve evveliyatla izhar etmiş idik.

Yine nadir entellektüellerimizden değerli Haşmet Babaoğlu’nun (8) henüz ebediyete intikal eden cins entellektüel merhum Engin Ardıç’dan nakletdiği William Faulkner’in çok manalı bulduğum ‘Geçmiş asla ölmüş değildir, geçmiş geçmiş bile değildir’ vecizesinde ifade etdiği gibi tarihe istinad eden bilgi ile bir hedefe varılabilir.

Bir endojen retrovirüs olan HIV vesilesi ile kaleme aldığımız iki yazı ile de (9, 10) immünoloji, viroloji ve genetiğin (Mcclintock’un sıçrayan genler-mobil genetik elemanlarını aklınızdan çıkarmayın lütfen) iç içe geçdiği tarihi bilgileri sizlere akdarmaya ve aynı zamanda kendim de hazmetmeye çalışıyordum. İki senedir bir otizm çalışması yürütürken ‘Psikonöroimmünoloji’ başlıklı (Psycho=ruh) bir kitaba bölüm yazma teklifi alınca 2013’de yazdığım ‘Nöroimmün hastalıkların artışında aşıların bağlantısı olabilir mi’ yazım (11) ve bir nöropsikiyatrist olan rahmetli babacığımın ‘ruhun hastalığı olmaz evladım’ dediği aklıma geldi.

Editör Nima Rizai’ye bunu söylediğimde teklif etdiğim başlığı kabul etmedi, canı sağolsun. Onun sayesinde otizm ve retrovirüslerin alakası olabileceğini düşünmem ile bu fevkalade önemli olduğunu zannetdiğim yazıyı yazma fırsatını bulmuş oldum.

Otizm

Nöroimmünite ile ilgili yazımdan beri ‘çevresel unsurlara (!)’ bağlı olarak gelişen bir kronik iltihab dolayısı ile ensefalit olduğunu düşündüğüm ‘otizm’ ilk defa 1943’de Kanner, 1944’de de Asperger tarafından yüksek seviyeli toplumlarda yalnızlığı tercih eden, tekrarlayıcı hareketler yapan çocukları fark edildi ve ‘çocukluk şizofrenisi’ olarak tanımlandı (12).

Günümüzde ise hayat boyu devam eden hissi ve içtimai davranışlara tesir eden yaygın bir nörogelişimsel hastalık olarak tanımlanmakdadır (13).

Bu hastalığı göz açıcı kılan ise İngilizce skyrocketing autism kelimelerini taradığınızda karşınıza çıkan inanılmaz, kabul edilemez rakamlardır. Otistik bir hastamın milli eğitim müfettişi olan babası ülkemizdeki rakamın 1/54 olduğunun bilindiğini söylemişdi, ancak bakanlığın istatistik yıllıklarında adı bile geçmiyor (14).

Anlaşılması için tekrar söyleyeyim ülkemizde 54 çocukdan birisi otistik, bir nevi engelli. Biz ilkokulda iken dersliklerin ortalama 50 kişilik olduğunu ve okullarımızda hiç otizm belirtisi gösteren çocuk olmadığını hemen hatırlatmalıyım çünkü, teşhis imkanlarının artması sebebi ile bu oranlara ulaşıldığını saçmalığı ile gerçeğin üzerinin örtülmeye çalışıldığı kanaatindeyim.

İlgili faktörler

Otizm gelişmesi genetik, epigenetik ve environmental (çevresel) sebeblere bağlanmakdadır (15). Epigenetiğin ne olduğunu daha evvel anlatmış idik (16). Otizm ile alakalı 1000 kadar genden bahsedilmekdedir.

Çevresel ve epigenetik unsurların husule getirdiği ‘maternal immün aktivasyon’un embriyodaki etkisinin nöropsikiyatrik hastalıklara yol açabileceği düşünülmekdedir.

Maternal immün aktivasyonun etkilerinin değerlendirilebilmesi için TLR3 reseptörleri uyaran sentetik bir çift sarmallı RNA molekülü olan Poli I:C (poliinosinik : polisitidilik asit) (sentetik bir virüs denilebilir) uygulaması kullanılmakdadır (17).

İnsan Endojen Retrovirüsleri (HERV)

İnsan genomunun %8’ini husule getirdiklerini söylemişdik, daha da çarpıcı olanı ise insan genomunun %46’sını yani yarısını transposable elementler (TE) sıçrayan genler husule getirir. Bunun manası nedir? Neden böyledir? Bunun çevresel faktörlerden etkilenmemesi mümkün müdür?

Eksojen (dış) virüsler ile alakası nedir? Otizm-HERV münasebeti bu konuda bir prototip husule getirmekdedir.

TE’lar; kısa serpitirilmiş elemanlar (SINE), uzun serpiştirilmiş elemanlar (LINE), uzun tekrarlayan retrotranspozonlar (LTR) ve DNA transpozonları olarak dörde ayrılırlar. LTR’lerin büyük kısmını HERV’ler teşkil ederler. Alu elemanları ise SINE’lerin büyük kısmını teşkil eder (18).

HERV’lerin insan hücresinde fizyolojik görevleri vardır. Acaba bu ‘evrimin’ bir gereği midir? Yoksa bunlar ekosistem içinde belli görevler için ‘yaratılmış’ bilgi kırıntıları (yazılım modülleri) midir ? En bilinen numunesi anne bebek arasındaki bağlantı olan plasentayı husule getiren ‘sinsitin’dir. Bu molekülün hata yapması preeklampsi denilen ve gebeliğin devamını zora sokan bir duruma yol açar (19).

HERV’ler yaşa bağlı olarak da farklı görevler üstlenirler, komşu genlerin uyarılması, susturulması, bağlanması (poliadenilasyon), kromatin remodelingi gibi ve bilhassa kök hücrelerin kimliğinin korunması gibi (20).

HERV Aktivasyonu

HERV’lerin bilhassa embriyo ve cinsiyet hücrelerindeki orijinal DNA (germline DNA) gelişiminde aktif oldukları bilinmekdedir.

HERV’ler DNA metilasyonu ve histon modifikasyonu ile sıkı kontrolde tutulur, ancak epigenetik yani çevresel faktörler, ksenobiyotikler (sentetik kimyeviler, bilin bakalım ne?) bu durumu değişdirirler ve kanser, iltihabi, otoimmün, nörolojik, hatta viral hastalıklara yol açarlar (21).

HERV İmmün Sistem Münasebeti

Germline DNA’da bulunan endojen protein yapısında oldukları için self tolerans görmelerine rağmen, yabancı olarak görüldüklerinde ‘immün cevabı’ başlatırlar.

Bu sebeble sinir sistemi hastalıklarında HERV aktivasyonunun inhibe edilmesi yeni bir tedavi yaklaşımı olmuşdur. Multipl sklerozda HERV-W Env proteininin aşırı ifade edilmesi tipik numunesidir. Tedavisinde ise temelimab (eski adı GNbAc1) gelişdirilmiş ve kullanılmakdadır hatta antiretroviral ilaçlar ile kombine edilmekdedir (22).

Bildiğim kadarı ile otizmde şimdilik antiretroviral tedavi bulunmuyor, ancak sizin otizmin nasıl önlenebileceğini bildiğiniz kanaatindeyim değerli okuyucular, yanılıyor muyum?…

Kaynaklar:

(1) https://www.yenisafak.com/arsiv/2002/mart/07/tkivanc.html

(2) https://ahmetrasimkucukusta.com/2015/07/14/misafir-yazar/mikrobiyolog-ve-enfeksiyonculara-gozumuz-gibi-bakmaliyiz/

(3) https://lilliputian.me/2018/03/immunogenetik-ve-tarihi-acidan-asi-illuzyonu-prof-dr-alisan-yildiran/

(4) https://www.odatv4.com/yazarlar/soner-yalcin/gizemli-mikrobiyolog-cinayetler-16052053-184123

(5) https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7150144/

(6) https://lilliputian.me/2020/03/virus/

(7) http://www.akkalemler.com/kovid-19-asisi-devsirme-ve-kobay-makale-31532

(8) https://www.sabah.com.tr/yazarlar/babaoglu/2023/05/28/osmanli-bozgunu-bitti

(9) https://ahmetrasimkucukusta.com/2023/01/29/misafir-yazar/bu-defa-atipik-bir-asi-hastaligi-aids/

(10) https://ahmetrasimkucukusta.com/2023/02/05/misafir-yazar/atipik-asi-hastaligi-aids-2/

(11) https://personel.omu.edu.tr/tr/yildiran/verdigi-dersler (neuroimmune seçiniz)

(12) https://www.thelancet.com/journals/lancet/article/PIIS0140-6736(15)00337-2/fulltext

(13) American Psychiatric Association [APA]. Neurodevelopmental disorders. In: Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders. Washington, DC: APA; 2013. pp. 31-86.

(14) https://www.saglik.gov.tr/TR,95109/saglik-istatistikleri-yilligi-2021-yayinlanmistir.html

(15) https://www.annualreviews.org/doi/abs/10.1146/annurev-publhealth-031816-044318

(16) https://ahmetrasimkucukusta.com/2016/08/25/etibba-diyor-ki/epigenetik-neden-cok-onemli/

(17) https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27540164/

(18) https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32576954/

(19) https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26853155/

(20) https://www.nature.com/articles/nature13804

(21) https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25896322/

(22) https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32077207/

*Toplumun gerçekleri hakkında eleştirel düşünme, araştırma ve yansıtma yapan ve toplumun sorunlarına çözümler öneren kişi (Wiki).

Siz de yorumunuzu paylaşın: