HABERİNİZ OLSUN
ETİBBA DİYOR Kİ
DERDİME BİR ÇARE
TABİBAN-I CİHAN İÇÜN
BENİM ŞARKILARIM
MEYAN KÖKÜ KAN BASINCINI YÜKSELTİYOR
Dünya Sağlık Örgütü (WHO) günde 100 mg glisirizik asit tüketmenin kan basıncını etkileme ihtimalinin düşük olduğunu kabul ederken The American Journal of Clinical Nutrition’ da yayınlanan yeni bir küçük ölçekli çalışma meyan kökünün gücünün sanılandan daha yüksek olduğunu ortaya koydu.
Tıbbi ve aromatik özellikleriyle tanınan meyan kökü, şekerlemeler, anasonlu içecekler, kozmetikler ve ilaçlar da dahil olmak üzere çeşitli günlük tüketici ürünlerinde yer alıyor. Bununla birlikte, daha az bilinen yan etkisi kan basıncında artıştır.
Bu olumsuz sonuç meyan kökünde bulunan glisirizik asit ile bağlantılıdır. Glisirhetinik asit böbreklerde 11 beta-hidroksisteroid dehidrogenaz tip 2 (11ß-HSD) enzimini doza bağlı bir şekilde inhibe eder. Bu enzim kortizol ve kortikosteronun kortizon ve 11-dehidrokortikosterona dönüşümünü katalize eder. Bu sürecin engellenmesi kan kortizol seviyelerinde artışa ve yalancı hiperaldosteronizme yol açarak hipokalemi, hipernatremi, su tutulması ve hipertansiyona sebep olur.
Sistolik Basınçta Hızlı Artış
Avrupa Birliği ve bir WHO uzman komitesi, çoğu bireyin yan etki olmaksızın günde 100 mg’a kadar glisirizik asit tüketebileceğini düşünürken İsveç’te yapılan araştırma meyan kökü tüketicilerinin %5’inin bu günlük sınırı aştığını ortaya koyuyor.
Meyan kökündeki glisirizik asit miktarı, kökeni, bitki yaşı, saklama şartları ve türüne bağlı olarak gram başına 0,29 ila 112 mg glisirizik asit arasında değişmektedir.
22-27 yaş arası 28 sağlıklı gönüllünün katıldığı randomize bir çalışmada, İsveçli araştırmacılar günde 100 mg glisirizik asit tüketmenin kan basıncı üzerindeki etkisini araştırdı.
Çapraz çalışmada, katılımcılar 2’şer haftalık iki dönem boyunca meyan kökü bazlı pastil veya kontrol ürünü aldılar.
Meyan kökü tüketimi sırasında kontrol ürününe kıyasla sistolik kan basıncında önemli bir artış olduğu tespit edildi. Bu artış dördüncü günde başladı ve 14 günlük meyan kökü tüketim döneminin sonunda ortalama 4,1 mmHg’lik bir farka ulaştı. Kan basıncı, tüketimin kesilmesinden 11 gün sonra başlangıç seviyelerine döndü.
Serum renin ve aldosteron seviyelerinde en belirgin düşüşü yaşayan katılımcılarda, glisirizik asit tarafından indüklenen psödo-hiperaldosteronizm etkilerine paralel olarak beklenmedik sonuçlar kaydedildi. Bu katılımcılarda vücut ağırlığı ve NT-ProBNP seviyeleri arttı; bu etki, çoğu insan için ılımlı ve güvenli kabul edilen tüketimle daha önce kanıtlanmamıştı.
Yazarlar, sağlıklı yetişkinler üzerindeki bu etkilere ilişkin endişelerini dile getiriyor, tüketim normlarının gözden geçirilmesini ve hipertansiyon ve böbrek yetmezliği olan hastalara odaklanan çalışmalar yapılmasını tavsiye ediyorlar.
2022 yılında Fransız Gıda, Çevre ve İş Sağlığı ve Güvenliği Ajansı (Anses), Fransa’daki meyan kökü zehirlenmesi vakalarına ilişkin retrospektif bir çalışmanın sonuçlarını bildirmişti.
Çalışma, her 10 vakadan 7’sinde kronik zehirlenme olduğunu ve her 10 vakadan 4’ünün ciddi olduğunu ortaya koyuyordu. Şiddetli vakalar çoğunlukla Antésite veya alkollü ya da alkolsüz pastis gibi meyan kökü aromalı içeceklerle ilişkilendirildi.
Anses, meyankökünün günlük ürünlerdeki yaygınlığı göz önüne alındığında, referans toksik değerini gözden geçirmeyi ve etiketlemeyi değiştirmeyi düşünmektedir.
Anses, uzun süreli tüketim için günlük glisirizin tüketiminin 10 mg/gün’ü aşmamasını tavsiye etmekte ve gıda, ilaç veya tütün ürünleri yoluyla birden fazla alım kaynağından kaçınmanın önemini vurgulamaktadır. Meyan kökü içeren ürünlerin sürekli olarak tüketilmemesi tavsiye edilmektedir.
Meyankökü nedir?
Meyan, başta Türkiye ve Yunanistan olmak üzere Asya ülkelerinde yetişen bir bitkidir ve kökü hem tıbbi amaçlarla hem de gıda olarak tüketilir.
Meyan bitkisi genelde 1-2 metre yüksekliğindedir, meyan kökü de bu bitkinin kök kısmını ifade eder.
Kolalı içeceklerde, şekerlemelerde ve bazı ilaçlarda bulunan meyankökü çay olarak içilebildiği gibi şerbeti ve balı da var.
USA’ da şekerlemelerde meyankökü tadını vermek için aynı koku ve lezzette olan anason ruhu kullanılıyor.
Meyan kökü, astım, bronşit, gastrit, mide ülseri gibi rahatsızlıklara iyi gelmekle beraber, vücutta su ve sodyum tutulması (ödem), potasyum düşüklüğü, tansiyon yükselmesi ve erken doğum gibi etkilere de yol açabiliyor.
Meyan kökü özellikle kalp ve tansiyon ilacı ile kan sulandırıcı ilaç kullananlarda daha tehlikeli olabiliyor.
Gelelim neticeye
Meyan köküne meraklı olanlar ve hele bir de tansiyon hastası olanların meyan kökünü çok dikkatli kullanmaları gerekiyor.
Makale: A low dose of daily licorice intake affects renin, aldosterone, and home blood pressure in a randomized crossover trial
Kaynaklar:
https://ajcn.nutrition.org/article/S0002-9165(24)00019-4/fulltext
***
