HABERİNİZ OLSUN
ETİBBA DİYOR Kİ
DERDİME BİR ÇARE
TABİBAN-I CİHAN İÇÜN
BENİM ŞARKILARIM
BUGÜNLERDE NEDEN HERKES HASTA?
Dikkat: Yazının sonunda ek var!
***
Bugünlerde herkes hasta.
Kimi öksürüyor, kiminin burnu akıyor, kiminin ateşi var, kiminin sesi kısık, kimi ayakta gezerken kimi de yorgan döşek yatıyor.
7’ den 77’ ye herkesi ilgilendiren bu şikâyetlerin sebebi “solunum yolları enfeksiyonları” dır.
Bu enfeksiyonlar burun, boğaz, gırtlakta ise “üst solunum yolları enfeksiyonu” veya kısaca ÜSYE, ses tellerinin aşağısında yani akciğerlerde ise “alt solunum yolları enfeksiyonları” olarak adlandırılır.
Sebep %90 virüslerdir
Bu enfeksiyonların neredeyse yüzde 90’ ının sebebi virüsler yüzde 10’ nun ise bakterilerdir.
Başta rinovirüsler, koronavirüsler, adenovirüsler ve parainfluenza virüsleri olmak üzere pek çok virüs etken olabilir.
Sadece rinovirüslerin kendi içlerinde 100’den fazla çeşidi olduğunu söylersek ÜSYE’ nin ne kadar çok etkeni olduğu kolayca anlaşılır.
İnfluenza (grip) virüslerinin yol açtığı hastalık ta bir ÜSYE’ dir ama etkenin influenza virüsleri olduğu bilindiği zaman bu tabloya “grip” adı verilir.
Neden kışın görülüyor?
Bu virüsler özellikle sonbahar ve kış mevsiminde arz-ı endam ederler ve insandan insana çok kolay bulaşırlar.
Bulaşma, hasta kişinin aksırması, öksürmesi sırasında havaya karışan ve havada bir süre asılı kalan virüslerin solunmasıyla ve hasta kişinin salgılarıyla kirlenmiş yüzeylerle temas edilmesiyle olur.
Öpüşmeyin, tokalaşmayın, başkalarının ellerinin değdiği yerlere dokunmayın, sık sık elleriniz yıkayın gibi uyarılar bunun içindir.
Hastalığın bu mevsimde daha çok görülmesinin bir diğer sebebi de hava şartlarının bu virüslerin üremeleri için daha uygun olması, insanların neredeyse tüm gün kapalı mekânlarda (yuva, okul, işyerleri) bulunması dolayısıyla bulaşmanın kolaylaşmasıdır.
Güneş ışınlarının bu mevsimde daha az olması da bir etken olabilir çünkü derimize güneş ışınlarının temasıyla aktif hale gelen D vitaminin enfeksiyonlara karşı korunmada rolü büyüktür.
Kışın genel olarak kanda D vitamini seviyeleri daha düşük bulunur.
Hangi testler yapılmalıdır?
ÜSYE’ ye hangi virüslerin yol açtığını bilmenin pratikte hiç bir faydası yoktur çünkü etken bilinse de tedavide değişen bir şey olmayacaktır.
Etkenin bilinmesinin sadece hastalığın epidemiyolojisinin belirlenmesi bakımından önemi vardır.
Etkenin belirlenebilmesi için burun salgıları veya boğaz sürüntüsünde bazı testlerin yapılması gerekir.
Bu mevsim grip salgınlarının beklendiği günlerdir ama ülkemizde henüz influenza virüslerinin salgın yaptığına dair bir açıklama yapılmamıştır.
Bu virüslerin domuz, köpek veya kuşlarla ilgili olmasının da tedavi bakımından bir önemi yoktur.
Üst solunum yolları enfeksiyonları tabloları
Solunum yollarına yerleşerek hastalık yapan virüslerin yol açtığı klinik tablolar birbirinden çok farklı olabilir.
Bazı kişiler hastalığı işine gücüne devam ederek ayakta atlatırken kiminin ateşler içinde yorgan döşek yatması icap edebilir.
Erişkin insanlar her sene ÜSYE veya grip olmazlar. Bu hastalıkların çoğu küçük çocukluk çağında geçirilir; virüslere karşı bağışıklık geliştiği için büyüdükçe hastalanma ihtimali de azalır.
Rinit: Virüsler burunda yerleştiğinde burun akıntısı, hapşırma, burun tıkanıklığı görülür.
Farenjit: Virüsler yutağa yerleştiklerinde boğaz ağrısı, yutkunma güçlüğü ve öksürük görülür.
Sinüzit: Virüsler burun etrafındaki sinüs adı verilen boşluklara yerleşmesiyle ortaya çıkar.
Larenjit: Virüsler ses tellerine yerleştiğinde ses kısıklığı, boğuk veya çatallı ses şikâyetleri ortaya çıkar.
Trakeit: Virüsler ana nefes borusuna yerleştiği zaman şiddetli kuru öksürük ve göğüs kemiği arkasında yırtılırcasına bir ağrı olur.
Bronşit: Virüsler bronşlara yerleştiğinde önce kuru daha sonra balgamlı öksürük görülür. Bazı hastalarda hırıltı ve nefes darlığına rastlanabilir.
Solunum yolları enfeksiyonlarının ilacı yok
Bugünlerde antibiyotikler, nezle, grip, öksürük ilaçları su gibi içiliyor ama boş yere!
Öksürük ve balgam sökücü şurupların; vitamin, mineral, antioksidanlar ve besin desteklerinin; bağışıklığı kuvvetlendirdiği iddia edilen ilaçların hiçbir faydası yoktur.
Bunları içen 7 günde içmeyen bir haftada iyileşir.
Doktorlar yazdıkları ilaçların hiçbir faydasının olmadığını bilirler ama kendilerinden mucizeler bekleyen hastalarını ilaçsız göndermeleri de mümkün değildir.
Antibiyotikler ancak orta kulak iltihabı, sinüzit ve bronşit gibi komplikasyonlar 3 gün içinde düzelme belirtileri yoksa sadece doktor tavsiyesi ile kullanılır.
***
EK 1 (10.12.2022): Journal of Allergy and Clinical Immunology’ de yayınlanan yeni bir araştırma bunun soğuk dolayısıyla burundaki yerel bağışıklığın bozulmasından kaynaklandığını gösterdi.
***
bitkinin/doğanın/dünyanın yüzde 70-80 i hayvanın olabilirmi.
hastalıkların çoğu, hayvana ait bitkinin/gıdanın yendiği için olabilirmi.