HABERİNİZ OLSUN
ETİBBA DİYOR Kİ
DERDİME BİR ÇARE
TABİBAN-I CİHAN İÇÜN
BENİM ŞARKILARIM
VİRÜS HAVADA ASILI KALIYOR, HERKES MASKE TAKMALI
Dikkat: Yazının sonunda ek var!
***
İndependent Türkçe‘ deki yazım:
Çin’den başlayan yeni koronavirüs salgını 3 ay bile olmadan tüm dünyaya yayıldı.
Vaka sayısı bir milyon 700 bini, ölenlerin sayısı ise 105 bini geçti, ama hâlâ virüsün havada asılı kalıp kalmadığı ve sağlıklı insanların maske takıp takmaması tartışılıyor.
Enfeksiyon hastalıklarının önlenmesinde bulaşma yolunun bilinmesi alınacak tedbirlerin belirlenmesi bakımından çok önemlidir ama elimizde ne yazık ki kovid virüsünün nasıl bulaştığını gösteren bir araştırma yoktur.
Dünya Sağlık Örgütü (WHO) virüsün insandan insana yüzeylere bulaşmış salgılardan “temas yoluyla” veya öksüren hapşıran kişinin 1 metre çevresi içinde bulunanlara “damlacık yoluyla” mukozalardan bulaşabileceğini iddia ediyor ve dolayısıyla da tedbirleri hep buna yönelik oluyor.
WHO, aerosoller ile bulaşmayı sadece hastane ortamında bazı tıbbi müdahaleler (entübasyon, bronkoskopi, aspirasyon) veya hastanın bir taraftan diğer tarafa döndürülmesi gibi çok yakın temaslar sırasında mümkün görüyor ve bunun için de sağlık çalışanlarına N95 maske tavsiye ediyor.
Kovid-19’un hava yoluyla bulaşması mümkündür
Virüsün toplumda havadan bulaştığını ispatlayan bir araştırma olmaması bu tür bulaşmanın da olmadığı manasına gelmez.
Ben kovid-19 virüsünün yüzey-el-ağız/burun/göz teması ve damlacık enfeksiyonu yanında kapalı mekanlarda -tüberküloz ve kızamıkta olduğu gibi- hava yoluyla (airborn) aerosoller ile de bulaşabileceğini düşünüyorum.
Çünkü havada kalma süresi az olan bir virüsün bulaştırıcılığının bu kadar fazla olması bana mantıklı gelmiyor.
5 mikrondan büyük olan damlacık çekirdekleri ağırlıklarından dolayı hem uzun mesafeye gidemez ve hem de kısa zamanda alçalarak yere inerler.
Bulaşma için bunların doğrudan hasta kişinin mukozalarına temas etmesi gerekir.
5 mikrondan küçük aerosoller ise kapalı mekanlarda damlacıklara göre hem havada daha uzun süre asılı kalabilirler hem de 2 metreden uzak mesafelere gidebilirler.
Bunlar hasta kişi o ortamdan uzaklaşsa bile havada birkaç saat asılı kaldıklarından bir başkasına daha sonra da solunum yoluyla bulaşabilirler.
Eldeki deliller, akıl ve mantık bu virüs hava yoluyla da bulaşır diyor
BİR: Koronavirüs -kızamık kadar olmasa da- bulaştırıcılığının gribe göre çok daha yüksek olması başka bulaşma yollarının da olması gerektiğini düşündürüyor.
Damlacıkların havada kalma süresi kısadır ve bunlar vasıtasıyla bulaşma ancak mukozalara doğrudan veya dolaylı temasla mümkündür.
İKİ: Yeni bir “deneysel araştırmada” kovid-19 virüsünün havada 3 saate kadar asılı kalabileceğinin bildirilmesi hava yoluyla (airborn) bulaşma ihtimalini destekliyor. 1
ÜÇ: Yeni koronavirüslerin boğazda üredikleri, üst solunum yolları virüs yükünün sürüntü başına SARS’tan bin misli fazla olduğu gösterildi. 2
Bu sonuçları, havadan bulaşma riskini artırabilecek bir etken olarak değerlendiriyorum.
DÖRT: Washington’da haftalık koro provalarına katılan 60 kişinin takibinde üç hafta sonra ikisinin öldüğü, üçünün hastaneye yatırıldığı ve 45’inin testinin pozitif çıktığı veya kovid-19 belirtileri gösterdiği tespit edildi.
Girişte el dezenfektanı uygulanması, tokalaşma ve sarılmanın olmaması, sosyal mesafenin korunmasına çok itina gösterilmesine karşılık bu salgının ortaya çıkması asemptomatik koristlerden hava yolu ile bulaşmaya bağlanıyor.
Yüksek sesle şarkı söylemek için derin nefes alıp verme çabalarının daha fazla damlacık ve aerosol oluşumuna yol açması mümkün görünüyor. 3
BEŞ: En önemli bulaştırıcıların öksürük hapşırık şikayetleri olmayan asemptomatik kişiler olması da hava yoluyla bulaşmanın dolaylı bir ispatıdır.
Kanaatimce, konuşma özellikle yüksek sesle konuşma, bağırma, şarkı söyleme gibi durumlarda aerosol oluşma ihtimali yüksektir.
ALTI: Salgını kısa zamanda kontrol altına alan ve çok az vaka ile atlatan Güney Kore, Hong Kong, Singapur ve Japonya’ya ait resimlere baktığımızda, herkesin sadece kapalı alanlarda değil sokakta bile cerrahi maske ile gezdikleri görülmektedir.
Bir de koronavirüs kaynayan İtalya’ya bakın, maske takan neredeyse yok!
YEDİ: Finlandiya’da Aalto Üniversitesi’nin araştırmasında bir koronavirüs hastasının süpermarkette hapşırmasından sonra mikrodamlacıkların dakikalar boyunca havada asılı kaldığı, 3 metrekarelik alana yayıldığı tespit edildi.
Simülasyonda, süpermarket reyonunda hapşıran hasta kişiden yayılan mikrodamlacıklarla dolu bulutun, hasta kişinin bulunduğu yerden ayrıldıktan sonra bile havada asılı kalmaya devam ettiği gözlemlendi. 4
Asemptomatik kişiler enfeksiyonu nasıl yayarlar?
Yeni kovid-19 vakalarının hemen hemen yüzde 80’inden hiçbir hastalık belirtisi göstermeyen (asemptomatik) veya çok hafif belirtileri olan, toplum içinde “virüs taşımadıklarını zannederek” serbestçe dolaşan kimselerin sorumlu olduğu artık net olarak biliniyor.
Hafif semptomu olan veya hiç olmayanların üst solunum yollarında çok yüksek virüs yükü, bunların virüsleri tükürmek, ellerini ağız ve burunlarına değdirdikten sonra yüzeylere temas etmek ve damlacık dışında hava yoluyla (airborn) da bulaştırıcı olmalarını gerektirir.
İnsanların hasta olmasalar bile arada sırada öksürüp aksırabilecekleri de unutulmamalıdır; ama bu kişiler “konuşurken” de pekâlâ virüs saçabilirler.
Bunları dikkate aldığımızda görünüşte sağlıklı olan kişilerin kapalı bir ortamda bulundukları sürece tıpkı ateş-öksürük-nefes darlığı şikayetleri olan ve virüs saçtıklarına şüphe olmayan kişiler gibi “maske” takmaları faydalı olur.
Bu maske, kişinin kendisini koruması için değil, asemptomatik vaka olmaları ihtimali dolayısıyla etrafa virüs saçmamaları içindir!
.png)
Hava yoluyla bulaşmayı önlemek için yapılması gerekenler
Kovid-19 virüsünün temas ve damlacıkla bulaşmasıyla ilgili tedbirlerin hassasiyetle ve tavizsiz uygulanması yanında ilaveten şunların yapılmasının da faydalı olacağına inanıyorum:
BİR: Kimin asemptomatik taşıyıcı olduğunu bilmek mümkün olmadığı için topluma karışan herkesin testleri pozitifmiş gibi âdâbına uygun şekilde cerrahi maske kullanmaları şarttır.
İKİ: Kapalı alanların çok iyi havalandırılması ve mümkünse güneş görmesinin sağlanması iyi olur.
ÜÇ: Bir metrelik mesafe yetersizdir, mümkünse bunun 2 metre üzerinde olmasına çaba sarf edilmelidir.
DÖRT: Aerosol yaratma ihtimali yüksek olduğu için kapalı ortamlarda yüksek sesle konuşulmaktan, kahkaha atılmaktan, bağırılmaktan, şarkı söylemekten kaçınmalıdır.
Gelelim neticeye
Kovid-19 virüsü belasından bir an önce kurtulmak, bu salgını en az zararla atlatmak için Sağlık Bakanlığı’nın ikaz ve tavsiyelerine tam olarak uyalım, asla panik yapmayalım. Ben buna yürekten inanıyorum.
NOT (14.5.2020): ABD’de yapılan bir araştırma, koronavirüsün korkutucu bir şekilde yayıldığını bir kez daha gözler önüne serdi. Pennsylvania Üniversitesi ve ABD Ulusal Sağlık Enstitüleri tarafından yapılan araştırmada konuşurken etrafa damlacık olarak saçılan koronavirüsün en az 8 dakika havada kalabildiği saptandı.
Kaynak: http://www.haber7.com/dunya/haber/2974581-koronavirus-konustuktan-sonra-8-dakika-havada-kalabiliyor
Kaynaklar:
2.https://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMc2004973
3.https://www.latimes.com/world-nation/story/2020-03-29/coronavirus-choir-outbreak
Yazının ana kaynağı: https://www.independentturkish.com/node/162056/türkiyeden-sesler/virüs-havada-asılı-kalıyor-herkes-maske-takmalı
***
EK 1 (14.5.2021): Koronavirüs bulaşmasında en önemli etken iç mekân hava kalitesidir, ardından hasta bulaştırıcılığı gelir. Bunları tıbbi yüz maskesi kullanımı takip eder. Kızamık virüsü ve koronavirüs gibi patojenler diş hekimi muayenehanelerinde hava yoluyla bulaşabilir. Kaynak: https://journals.sagepub.com/doi/full/10.1177/0022034520940288
***
Değerli hocam,
Söylediklerinize katılıyorum,
bu kadar bulaşıcı olması bana da hava yolu ile taşınmasının gerekdiğini düşündürüyor.
Ancak maske tavsiyenize katılmıyorum.
Çünkü maske tıbbi atıkdır.
Kullanılan maskelerin ne yapıldığı hakkında hiç bir şey duymadım hala!
Enfekte kişilerin maskeleri bilhassa adi çöpe atıldığı için sokaklarda çokdan herkese yayılmayı sağlamış olmalıdır.
Bunun yegane çaresi NATUREL immünitedir, mikrobiomdur kanaatindeyim.
Faydalı bir azı olmuş. Kafama takılan birçok şeyin cevabını buldum buarada.
Anlaşılır güzel toparlanmış bir yazı teşekkürler
https://www.who.int/publications-detail/advice-on-the-use-of-masks-in-the-community-during-home-care-and-in-healthcare-settings-in-the-context-of-the-novel-coronavirus-(2019-ncov)-outbreak
https://www.bmj.com/content/369/bmj.m1438
Analysis: https://bmj.com/content/369/bmj.m1435 “Masks are simple, cheap, and potentially effective; could have a substantial impact on transmission”
Editorial: https://bmj.com/content/369/bmj.m1442 “Yes—population benefits are plausible and harms unlikely”