KOVİD’ DE YAYGIN DAMARİÇİ PIHTILAŞMA ÇOK SIK GÖRÜLÜYOR

Yayınlanma tarihi: 06 Mayıs 2020

Ağır KOVİD hastalığının önemli hususiyetlerinden biri koagülapati yani kanın pıhtılaşma sistemindeki bozukluktur.

Bu koagülapati kanamadan ziyade pıhtılaşmaya eğilimin artması şeklinde ortaya çıkar.

KOVİD’ den ölenlerin yüzde 71.4’ ünde yaygın damariçi pıhtılaşma olduğu tespit edilmiştir (1).

Bazı KOVİD hastalarının otopsilerinde akciğer damarlarında yüzlerce pıhtı bulunmuştur (2).

Bu hastalarda kısaca tPA (doku plazminojen aktivatörü) olarak bilinen pıhtı eritici tedavinin ARDS tablosundaki KOVİD hastalarında solunum fonksiyonlarında düzelme sağladığı gösterilmiştir.

Hem hayvan deneyleri hem insanlar üzerinde yapılan çalışmalarda fibrinolitik (pıhtı eritici) tedavinin akut akciğer hasarı (AAH) ve ARDS’ de hayatta kalmayı uzatması bu tablolarda akciğerlerin küçük damarlarında fibrin biriktiğinin bir işaretidir (3).

Diyabet de pıhtılaşma riskini arttırır

Ağır KOVİD tablosu ve ölümlerde üç önemli risk faktöründen biri de hipertansiyon ve obeziteyle beraber diyabettir.

Tip 2 diyabet ve onun öncülleri olan glukoz toleransı bozukluğu ve insülin direncinin de pıhtılaşma (tromboz) riskini artırdığı iyi bilinir.

Diyabetiklerin yüzde 80’ inde ölüm sebebi pıhtılaşma ile ilgilidir ve kalp-damar hastalıkları da bunlarda bir numaralı ölüm sebebidir.

Tip 2 diyabet hastalarında hipertansiyon ve kolesterol yüksekliği gibi damar sertliği için geleneksel risk faktörleri yanında insülin direncine bağlı olarak pıhtılaşmanın kolaylaşması ve pıhtının erimesini sağlayan mekanizmanın (fibrinoliz) bozulmasının da rolü vardır (4).

Hafif KOVİD tablosu gösteren hastaların birdenbire ağırlaşmaları ve ölmeleri pıhtılaşmanın artmasına bağlanmıştır ve bu hastalara önleyici olarak kan sulandıran ilaç verilmesi tavsiye edilmekte ve tedavide de doku plazminojen aktivatörleri (t-PA) denenmektedir.

Gelelim neticeye

Her geçen gün artan bilgi ve tecrübeler KOVİD’ in insanları hasta ettiğini ama ağır tablo ve ölümlerin altta yatan risk faktörleriyle ilgili olduğunu göstermektedir.

KOVİD’ in ağırlığını belirleyen en önemli faktör olarak enflamasyon ile karakterize (metaflamasyon) metabolik hastalıklar öne çıkmaktadır.

Metaflamasyona yol açan hastalıkların sebeplerinin başında ise aşırı işlenmiş gıdalar, trans yağlar, fazla şeker, katkı maddeleri ihtiva eden hazır gıdalarla beslenme gelmektedir.

Sosyal mesafenin sadece koronavirüse karşı değil aşırı işlenmiş, kimya deposu hazır gıdalara karşı da hem de ilelebet korunması şarttır.

Kaynaklar:

1.https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32267998/

2.https://diabetes.diabetesjournals.org/content/55/6/1807#pq=iNbOkv

3.ttps://onlinelibrary.wiley.com/doi/epdf/10.1111/jth.14828

4.https://diabetes.diabetesjournals.org/content/55/6/1807#pq=iNbOkv

NOT: https://annals.org/aim/fullarticle/2765934/autopsy-findings-venous-thromboembolism-patients-covid-19-prospective-cohort-study