HABERİNİZ OLSUN
ETİBBA DİYOR Kİ
DERDİME BİR ÇARE
TABİBAN-I CİHAN İÇÜN
BENİM ŞARKILARIM
BURUN SPREYİ KOVİD ENFEKSİYONUNU ÖNLÜYOR
Dikkat: Yazının sonunda ek var!
***
İndependent Türkçe‘ deki yazım:
KOVİD salgını ile bulaşmayı önlemek için alınması gereken tedbirler ve virüse karşı ilaç ve aşılarla mücadele yanında eksik olan ama benim çok mühimsediğim bir husus var:
Virüse, vücuda ilk girdiği ve yerleştiği yer olan burun, boğaz ve gözde de yapılması gereken müdahaleler.
Burnun tuzlu ile yıkanması ve boğaz gargarası bunlardan biri ve çok şükür ki benim salgının ta ilk günlerinden beri üzerinde durduğum bu müdahaleye bilim dünyası da alâka göstermeye başladı. 1, 2
İlk sonuçlar oldukça umut verici görünüyor. 3, 4, 5
Yeni bir araştırmada, virüsün hücre içine girmesini engelleyen bir burun spreyi ile yapılan hayvan deneylerinden elde edilen neticeler de bu tür müdahalelerin üzerinde ciddiyetle çalışılması gerektiğini ortaya koyuyor.
Gelincikler üzerinde yapılan ve henüz hakemli bir dergide yayımlanmayan araştırmada toksik olmadığı ve kolay bozulmadığı bildirilen spreyin deney hayvanlarının tamamını virüslerden koruduğu gösterildi. 6
Birkaç aydır Columbia ve Cornell Üniversitesi, Erasmus Center gibi dünyanın önemli tıp merkezleri uzmanları tarafından yürütülen araştırma USA’nın Milli Sağlık Enstitüsü (NIH) tarafından da destekleniyor.
Sprey doğrudan virüse saldırıyor
Doğrudan virüse saldıran sprey, proteinlerin yapı taşları olan bir amino asit zincirine bağlı bir kolesterol parçacığı olan bir “lipopeptit” (yağ ve protein parçası) ihtiva ediyor.
Bu özel lipopeptit, virüsün bir insan hava yolu veya akciğer hücresine bağlanmak için kullandığı, virüsün spike proteinindeki bir amino asit dizisine tam olarak uyuyor.
Virüsün hücre duvarına kaynaşabilmesi için, spike proteinini iki amino asit zincirini açığa çıkararak etkili bir şekilde açması gerekiyor.
Amino asitler, koronavirüslerde spike proteininin nadiren mutasyona uğrayan bir kısmından geliyor.
Burun ve akciğerlerdeki hücrelere bağlanan ve etkisi 24 saat süren spreydeki lipopeptit, sivri uçtaki bu açılan amino asit zincirlerinden birine takılıp virüsün reseptöre bağlanmasını önlüyor.
Araştırma gelincikler üzerinde yapıldı
Araştırmada sprey altı gelinciğe verildi ve bunlar çiftlere ayrılarak üç kafese yerleştirildi.
Her bir kafese, plasebo spreyi verilen ve bir veya iki gün önce kasıtlı olarak SARS-CoV-2 ile enfekte olmuş birer gelincik de kondu.
Gelinciklerin tercih edilmesinin sebebi, bunların da virüsleri insanlar gibi burun yoluyla almaları ve ısırarak, tırmalayarak veya dışkı yoluyla birbirlerine bulaştırmalardır.
Bunlar 24 saat bir arada kaldıktan sonra sprey uygulanan gelinciklerin hiçbirinin enfekte olmadığı ama plasebo grubundakilerin hepsine virüs bulaştığı tespit edildi.
Sprey, virüsün “Wuhan” ve “İtalyan” suşları dâhil olmak üzere dört farklı varyantına ve ayrıca SARS ve MERS’ e sebep olan koronavirüslere karşı test edildi.
Hücre kültürlerinde, pandemik virüsün tüm türlerine karşı tamamen, SARS’a ve kısmen de MERS’e karşı oldukça iyi korunma sağlandığı görüldü.
Hazırlanması pratik ve muhafazası çok kolay
Bilim adamları bu lipopeptidin liyofilize yani dondurularak kurutulmuş beyaz bir toz olarak ucuza üretilebileceğini, bunların şeker ve suyla karıştırılarak kolayca burun spreyi elde edilebileceğini bildiriyorlar.
Başka laboratuvarlarda da SARS-CoV-2’nin hücreye girmesini engelleyen antikor veya mini-proteinler üretme çabaları olmakla beraber bunlar kimyasal olarak daha kompleks ve soğukta depolanması gerekiyor.
Kızamık, Nipah, parainfluenza virüslerine karşı bu tür bağlanmayı önleyen peptitler üzerinde de çalışmalar var ama bunlar ticari bakımdan cazip olmadığı için fazla ilerleyemedi.
Yeni koronavirüse karşı monoklonal antikorlar da hem enfeksiyonun önlenmesi ve hem tedavide etkili bulunmakla beraber bunların üretiminin çok maliyetli olmaları, soğukta muhafaza edilmelerinin gerekmesi ve enjeksiyon yoluyla kullanılmaları gibi mahzurları var.
Avustralyalı bilim adamları tarafından gene gelinciklerde denenen bir burun spreyi de doğrudan virüsü hedefleyerek değil bağışıklık sistemini güçlendirerek etki ediyor. 7
Gelelim neticeye
Bu spreyin insanlarda da etkili olduğu ispatlanırsa salgınla mücadelede ilaç ve aşılar kadar önemli bir silahımız daha olabilecek.
Virüse, vücuda ilk girdiği yer olan burun ve boğazda müdahale edilmesinin ilaç ve aşılardan daha etkili, uygulanması daha kolay, risklerinin daha az ve daha ucuz olabileceğini düşünüyorum.
İlaç endüstrisinin mâlûm sebeplerle alâkasını celp etmeyen bu tür araştırmaların hükumetler tarafından desteklenmesi gerekiyor.
Kaynaklar:
1. https://ahmetrasimkucukusta.com/2020/04/04/yazilar/tip-yazilari/corona-virus/burun-ve-bogaz-tuzlu-su-ile-yikanmalidir/
2. https://ahmetrasimkucukusta.com/2020/05/17/yazilar/tip-yazilari/corona-virus/gargara-koronaviruslere-karsi-etkili-olabilir/
3. https://ahmetrasimkucukusta.com/2020/10/11/yazilar/tip-yazilari/corona-virus/tuzlu-su-ile-burun-yikama-ve-gargara-koronavirus-enfeksiyonu-belirtilerini-azaltiyor/
4. https://www.indyturk.com/node/256576/t%C3%BCrki%CC%87yeden-sesler/tuzlu-su-ile-burun-y%C4%B1kama-ve-gargara-koronavir%C3%BCs-enfeksiyonu
5. https://ahmetrasimkucukusta.com/2020/10/13/yazilar/tip-yazilari/corona-virus/kovid-de-virus-zarfini-hedefleyen-gargaralarin-potansiye-rolu/
6. https://www.biorxiv.org/content/10.1101/2020.11.04.361154v1?rss=1
7. https://www.nytimes.com/2020/11/05/health/coronavirus-ferrets-vaccine-spray.html
***
EK 1 (24.11.2020): COVID-19’a karşı 48 saat koruma sağlayan burun spreyinin seri üretimine başlanacak.
İngiltere, Birmingham Üniversitesi’nde yapılan araştırmada, koronavirüsten 48 saat boyunca koruyan sprey üretildi. Laboratuar testlerinden başarıyla geçen burun spreyinin seri üretimine yakın zamanda başlanacak
İngiltere, Birmingham Üniversitesinde Covid-19 enfeksiyonuna karşı 48 saate kadar koruma sağlayan burun spreyi geliştirildi.
Gellan ve yosundan elde edilen lifli kıvam arttırıcı madde olarak da bilinen karajenan kullanılarak geliştirilen sprey, yakın zamanda Birleşik Krallık’ta satışa sunulacak.
Daha önce onaylanan maddeler kullanıldı
Daha önce sağlık örgütleri tarafından onaylanan maddelerden üretildiği için kısa sürede onaylanan spreyi geliştiren Dr. Richard Moakes, “Bu sprey, halihazırda gıda ürünlerinde kullanılmakta olan hazır ürünlerden yapılmıştır. Bu maddeleri bilinçli olarak kullandık. Haftalar içinde seri üretime geçerek insanların kullanımına sunabiliriz” ifadelerini kullandı.
Gellan bileşeni, spreyin ince tabaka olarak burun yüzeyini kaplamasına yardımcı oluyor ve bu sayede corona virüs yakalanıyor. Onun çevresi kaplanır ve virüsü yok ediyor.
Maske takmanın ve el yıkamanın yerini almayacak
Birmingham Üniversitesi araştırmacıları, spreyin özellikle sağlık çalışanları, uçuş görevlileri veya okullar gibi yüksek riskli durumlarda faydalı olabileceğini söylüyor.
Dr Moakes, şöyle konuştu:
“Bu tür ürünler, corona virüsün yayılmasını önlemek için kullanılacak. Maske takma ve el yıkama gibi hayati önem taşıyan şeylerin yerini almayacak. Bu spreyin yapacağı şey, corona virüsün iletimini önlemek ve yayılımını yavaşlatmak için ikinci bir koruma katmanı eklemek.”
***
EK 2 (27.11.2020): Galler’de yapılan bir araştırma, ağız çalkalama suyunun laboratuvar ortamında tükürükteki koronavirüsü 30 saniye içinde öldürülebileceğine işaret ediyor. Kaynak: https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-54985280
***
EK 3 (19.9.2021): ARK “Tarih:22 ocak 2021. Bu haber palavra mı yoksa spreyin başına bir iş mi geldi? Bu spreyi duyan, gören, kullanan oldu mu?“
Kaynak: https://twitter.com/drahmetrasim/status/1439334951347015681?s=20
***
EK 4 (28.1.2022): Ankara Üniversitesi Kanser Araştırma Enstitüsü’nce Covid-19’a karşı ‘adenovirüs’ yöntemiyle geliştirilen, ağız ve burundan da uygulanabilen yerli aşının Faz-1 çalışmaları Ankara Şehir Hastanesi’nde başladı. Aşıyı geliştiren Enstitü Müdürü Prof. Dr. Hakan Akbulut, “Aşının uzun süreli bir bağışıklık oluşturmasını bekliyoruz. Yani 3-4 ayda bir tekrar doz yapmak yerine aşılandıktan sonra ortalama 2 yıl kadar etkili olmasını tasarladık” dedi.
Prof. Dr. Hakan Akbulut, normalde koronavirüsün ağız ve burun yoluyla vücuda girdiğine vurgu yaparak, “Burada ‘mukosal immünite’ dediğimiz ağız ve burun boşluğumuzda bulunan yapılarda bir bağışıklık oluşturulması lazım. Gerçek anlamda pandemiyi kıracak, pandemiyi bitirebilecek aşı tipi ağızdan ve burundan uygulanabilir aşılar olacak. Bizim aşımız da şu an bunu sağlayacak; ama Faz-2’den itibaren ağızdan ve burundan uygulama başlayacak. Ayrıca gönüllü olmak için hiç Koronavirüs geçirmemiş olmak ve aşılanmamış olma şartı var. Biraz zor gibi görünüyor; ama ben bütün halkımıza çağrıda bulunmak istiyorum. Henüz Covid-19 geçirmemiş ve aşılanmamış olanlar varsa 18- 59 yaş arasındakileri bu çalışmaya katılmaya çağırıyorum” diye konuştu.
***
EK 5 (28.1.2022): Van Gölü suyundan örnek alan Prof. Dr. Cansız, bu suyla bir sprey hazirladi. Cansız, 60 korona virüs hastası üzerinde yaptığı araştırmada, 30 hastada bu spreyi kullandı. Spreyi kullanan hastaların taşıdığı virüs miktarında bir azalma tespit edildi. Araştırma neticesinde, pH değeri 9,3 olan Van Gölü suyuyla hazırlanan spreyi sıkan hastaların korona virüsü hafif atlattığı da orta çıktı. Yapılan bu araştırma, Van Gölü suyunun şifalı olduğuna inanan Vanlıları sevindirdi.
Sağlık Bilimleri Üniversitesi Van Eğitim ve Araştırma Hastanesinde korona virüs hastalarıyla ilgilenen Acil Tip Uzmanı Dr. Mehmet Tatlı, Van Gölü’ne düzenli girerek burun mukozalarını sürekli göl suyuyla temizleme fırsatı bulanların korona virüse yakalanmasının bunu yapmayanlara oranla daha az olduğunu söyledi.
***
