HABERİNİZ OLSUN
ETİBBA DİYOR Kİ
DERDİME BİR ÇARE
TABİBAN-I CİHAN İÇÜN
BENİM ŞARKILARIM
HER RÖNTGENİ ÇEKTİRMEK GEREKLİ Mİ?
Amerika’da 355 bin çocuk üzerinde yapılan bir araştırmada 18 yaşına gelene kadar çocuklara ortalama olarak 7 kez röntgen, ultrason, tomografi, manyetik rezonans gibi çeşitli radyolojik incelemeler yapıldığı ortaya çıktı.
Bu araştırmaya göre, çocukların yüzde 12’sine tomografi; ilk 3 yaşa kadar her 4 çocuktan birine iki veya daha fazla ve her 7 çocuktan birine üç veya daha fazla röntgen çekilmiş olması, uzmanları ciddi şekilde endişelendiriyor.
Tıbbi görüntüleme tetkiklerinin çoğunda X-ışınları yani radyasyon kullanılıyor. Radyasyonun kansere sebep olduğu ve alınan doz arttıkça kanser riskinin arttığı konusunda hiç şüphe yok. Araştırmalar, tüm kanserlerin yüzde 2’sinin sebebinin radyasyon olduğunu gösteriyor.
X-ışınlarının kanser yapıcı etkileri hızlı çoğalan hücrelere sahip olan çocuk ve gençler ile hamile hanımlarda çok daha fazla. Tabii ki her röntgen veya tomografi çekilen kimse ertesi gün kanser olmuyor ama küçük yaşlardan itibaren maruz kalınan bu kadar çok radyasyon kanser için ciddi risk yaratıyor.
Tıbbi görüntüleme tetkikleri elbette doktorların en büyük yardımcısı ve birçok hastalığın teşhisi bu sayede konuyor ama her öksüren, her nefesi daralan, her sırtı veya beli ağrıyana röntgen çekilmesi de gerekmiyor.
İngiltere’de yapılan bir araştırmaya göre radyolojik tetkiklerin yüzde 30’a yakın kısmı boş yere yapılıyor! Bizde de durumun bundan farklı olmadığını düşünüyorum.
Radyasyon kanser yapıyor
Amerika’da yapılan bir araştırmada her sene en az 4 milyon Amerikalı’nın tıbbi tetkikler dolayısıyla yüksek dozda radyasyona maruz kaldığı, bunların 400 bininin aldıkları radyasyon miktarının nükleer santrallerde çalışanların bir senede almalarına izin verilen maksimum dozunun bile üzerinde olduğu belirlendi.
Araştırmada radyolojik inceleme yapılan kişilerin aldıkları ortalama radyasyon miktarı 2.6 mSv olarak bulundu. Bu oldukça düşük bir doz ve insan sağlığı için herhangi bir tehlike oluşturmuyor, ancak hastaların yüzde 20’sinin orta derecede, yüzde 2’sinin yüksek derecede radyasyon almış olmaları, üzerinde durulmaya değer bir konu.
***
Tomografi-kanser ilişkisini gösteren çarpıcı bilgiler
Bilgisayarlı tomografi sırasında hastanın aldığı ışın dozu standart bir akciğer röntgenin birkaç yüz, bir mamografi filminin ise 100 misli daha fazladır.
Tek bir tüm vücut tomografisi sırasında maruz kalınan radyasyon kanser riskini yüzde 1 oranında artırır. Buna göre, tek bir tomografinin 45 yaşındaki her 1.200 kişinin birinde tümör oluşumuna sebep olabileceği hesaplanıyor.
45 yaşından başlayarak 30 yıl tomografi çekilen her 50 hastanın birinde kanser oluşuyor.
Tomografi çekimi sırasında alınan radyasyon 13 miligray olup, bu miktar Hiroşima’da atom bombasının atıldığı yerin 1,5 mil uzağında bulunan insanların aldığı radyasyona eşittir.
Tek bir akciğer röntgeni bile kanser riskini artırabilir
Fransa’da 1.600 kadın üzerinde gerçekleştirilen bir araştırmada, genetik olarak meme kanserine yatkınlığı olan kadınlarda 20 yaşından önce çekilen akciğer röntgeninin meme kanseri riskini yüzde 54 oranında artırdığını gösteren sonuçlar elde edildi. Buna göre, bu kadınların 40 yaşına geldiklerinde meme kanseri olma riskleri hiç röntgen çektirmemiş olan kadınlara göre de 2,5 kat fazla idi.
Durun, hemen telaşlanmayın! Bu ihtimal sadece meme kanseri için ‘genetik olarak risk altında olan’ kadınlar için söz konusu.
Meme kanserlerinin sadece yüzde 10 kadarı genetik faktörlerle ilgilidir. Bu risk de BRCA1 ve 2 ismi verilen genlerdeki mutasyonlardan kaynaklanıyor. Araştırmalara göre, BRCA1 ve 2 mutasyonu olan kadınlarda, 70 yaşından önce meme kanseri riski yüzde 80 iken, bu mutasyon olmayan kadınlarda risk yüzde 10’dur.
Mutasyon olan kadınların meme kanserine yakalanmamaları için radyasyondan ve X-ışınlarından ciddi şekilde korunmaları çok önemlidir.
***
Tarama amaçlı tomografi İngiltere’de yasak
Tabii ki radyolojik incelemeler mutlaka gerekli oldukları için yapılıyorsa diyecek bir şey yok, ama bu tetkiklerin önemli bir kısmının fuzuli yapıldığı da aşikâr. Bazı doktorların bilgi ve tecrübe yetersizliği, bazılarının hastanın muayenesine ayıracak yeterli zamanları olmaması, bazılarının hata yapma korkusu gereksiz testlerin başta gelen sebepleri.
Geçen sene İngiltere’de Sağlık Bakanlığı’nın tarama amacıyla tomografi çekilmesini yasaklayan kararı da üç sene önce Amerika’da çocukları radyasyondan korumak için başlatılan kampanyanın ne kadar doğru girişimler olduğu ortada. Elimizde herhangi bir istatistiksel veri olmamakla beraber ileri radyolojik incelemelerin ülkemizde de gelişmiş ülkelerdeki kadar hatta onlardan daha çok uygulandığını biliyoruz. Doktorlarımızı, bu tür tetkikleri isterken daha çok düşünmeye, hastaları da kendilerinden istenen tetkikin fayda ve zararlarını doktorları ile tartışmaya davet ediyorum. Hastaların doktorlarına ‘Bu testin gerekli olup olmadığını ve test sonucunun tedaviyi ne ölçüde etkileyeceğini’ mutlaka sormaları gerekiyor!
Bir radyoloji teknisyeninin yorumu:
Üstad’ım sayfanda biz radyoloji teknikerlerine ve gereksiz yere radyasyon alan hastalara yer ayırdığınız için minnetlerimi sunarım. Keşke herkes sizin gibi bu konulara duyarlı olsa.
Mükemmel derece açıklayıcı bir yazı olmuş. Aslında bu yazılarınızı doktorlara okutmak isterim ama ben neyin ne olduğunu bilmiyor muyum diyeceklerini bildiğim için elimden de çok birşey gelmiyor. Manyetik rezonans (MR) servikal çekilen hastaya servikal 4 yönlü röntgen isteyen doktorlar var gereksiz olduğunu bildiğim için 2 yönlü çekip gönderiyorum inanır mısınız doktordan herhangi bir geri dönüş olmuyor ben 4 yön istemiştim siz 2 yön istemişsiniz diye çünkü o bile ne istediğinin farkında değil vesselam. Keşke radyasyon ile ilgili birimler daha fazla kontrol edilse. Tekrar tekrar teşekkür ederim.
Röntgen teknisyeni Hüseyin Ç.’ nin yorumu:
5 mart 2011 tarihinde çokan yazınızı okudum ve çok memnun kaldım. Biz radyoloji teknikerleri olarak yıllardır söylüyoruz ama bizi dinleemiyorlar. Ben bu işin eğitimini 2 yıl aldım bir doktor 2 hafta aldı.siz az bile yazmışsınız.
Kardeşi abisine tokat attı diye kafa filmi isteyen doktor mu dersin,boğazında balığın kılçığı kıcık yaptı diye mi,ayçiceği çekirdeğinin içinin boğazında kaldı diye mi film isteyei dersin, daha nice filmler çekiyoruz. Hekimlere saygımız sonsuz ama biz hastaya gereksiz yere film çekneyelim zararlıdır bir şey gözükmez diyoruz. Ben istiyosam çekeceksin diyorlar. İnsanın çalışası gelmiyor. Sonuçta biz de bunun vebaline giriyoruz. Ben her gelen hastaya anlatıyorum radyasyonun zararlarını ve hatta Türkiyede 10-15 yıl içerinde kanser vakalarını her 4 kişiden biri kanser olmuk şekilde göreceğiz.İnşallah bu tür yazılarınıza devam edersiniz. Allah razı olsun. Selematle.
Yazınızı hstanemizin röntgen servisine asacağım.İnsanlar bizlere inanmıyor belki sizlerin bir etkisi olur…
Fatih E’ nin yorumu:
Sayın hocam dünkü yazınızda rontgen ve tomografinin radyasyon içerdiğini yazmışsınız. Kontrol amaçlı rontgen ve tomografi çektirmeyi önermiyosunuz. Peki hocam ultrasonun durumu nedir? Gebelikte anne karnındaki bebeğin gelişimini takip etmek için bü yöntem çok kullanılıyor. Diğer durumlarda ne gibi etkisi olur bilmiyorum ama hamilelikte zararlı olabileceğini düşünüyorum. Sonuçta ultrasonda da x ışınlarıyla görüntü elde edildiğini sanıyorum. Hamilelikte ultrasonun kullanılması gereken durumlar olabilir. Fakat her 15 günde bir ultrasonla bebeğin gelişiminin konrol edilmesi gerekli mi? Veya zaralı olma olasılığı nedir?
Kezban K’ nin yorumu:
Sevgili Ahmet Rasim bey,05 mart 2011 cumartesi günü Zaman gazetesindeki röntgen çektirmek ile ilgili yazınızı okudum ve size teşekkür etmek istedim. Ben bir eğitim ve araştırma hastanesinde radyoloji teknikeri olarak görev yapmaktayım.
Yıllardır insanlara bu radyasyonun zararlarından bahsttik ama nafile. Umarım yazınızı okuyabilen insanlar biraz daha dikkat ederler radyasyondan korunmaya… Ayrıca doktorlar da herşeye röntgen ve tomografi çektirmeyi marifet sayıyorlar ya da dönerlerine artış olarak düşünüyorlar. Biz röntgen teknikerleri olarak radyasyona sürekli maruz kalıyoruz. Ayrıca çalışma saatlerimizi artırdılar yani radyasyon yokmuş gibi davranıyorlar. Bu konuya da ilgi çekerseniz çok seviniriz çünkü yapabileceğimiz birşey yok. Ölümüne çalışmak ve sağlıksız bireyler yetiştirmek istemiyoruz. Tekrar teşekkür ederim. Hoşça kalın….
Anıl Ç’ nin yorumu:
Selamlar Ahmet Bey.
5 Mart Zaman ekindeki radyoloji tetkiklerinin bilinçsiz ve fuzuli kullanımı ile ilgili yazınız için teşekkürlerimi
sunarım. Bir radyoloji çalışanı olarak bu konudaki yetersizlik ve bilgisizliğin geldiği boyutu hergün içinden
görmekteyim. Hatta bırakın bilgi eksiği olan hekimleri, radyoloji hekimleri bile bu konuda yanlış bilgiler ve kararlar içerisinde olabilmekteler.
Yazınız için tekrar teşekkür eder, ileriki bir zamanda bu konunun içerisinde olan ve eli kolu her türlü yasa ile
bağlanmış radyoloji çalışanları için de kapsamlı bir yazınızı okumak isterim.
merhaba.
geçen sene ağır grip oldum. kulaklarımı enfeksiyon kapladı.
önce sağlık ocağına gittim, doktor hanım grip teşhisine ek olarak “kulak zarın delinmiş gibi görünüyor, onun için ayrıca bi uzmana görün” dedi.
panikledim ama hastaneye gitme imkanım olmadı. antibiyotik kullanmama rağmen iyileşemedim.
altı üstü bir grip, uzayınca özel bir semt polikliniğine gittim. elbette kulak zarımda delinme filan yoktu. yeni bir antibiyotik ve kulak damlası vs. verdi doktor.
ilaca devam ederken kontrole gittiğimde; nasıl olsa sigortan var, bi tomografi isteyelim diyerek gönderildiğim tomografiden tabi ki hiçbir şey çıkmadı…
nutkum tutuldu istemiyorum diyemedim orası benim hatam olsun,
peki bi grip vakasında hastanın başından tomografi çekilmesi vicdansızlık değil mi?
Hocam Merhaba
4 aylık bebeğimiz var geçenlerde hastalandı öksürüyordu biraz da hırıltısı vardı ilaç verdiler geçmedi Eşim başka doktokra götürdü
bu doktorda emin olmak için akciğer filmi çektirmiş ve bu benim kafama çok takıldı 4 aylık bir bebek zaten röntgen filmi kadar ancak var İnternetten bakıyorum Uzman yorumları varmı başka çektirenler var mı ama fazla birşey yok Hocam çok zararı olmuşmudur? aydınlatırsanız sevinirim şimdiden teşekkür ediyorum…
ben de 12 günlük bebeğimi öksürük, burun akıntısı ve hapşırma şikayetleriyle özel bir hastaneye götürdüğümde röntgen istendi, tereddüt içinde ne olduğunu anlamadan çektirdik, iyi çıkmadı tekrar çekelim dendiğinde karşı çıktım. Keşke ilkine de müsaade etmemiş olsaydım. Düşük dozda çekildiğini söylediler. Hocam bebeğime çok zararı olmuşmudur? Şimdiden teşekürler.
Sayın hocam uz.dr istemi sonucu ultrason çektirdim iraz kilolu olduğum için safra kesem net gorülemedi çeken dr. tomografi çektirisen net gorulur dedi, ancak tomografi çekiminden dolayı vucudumuz sizin de soylediğiniz gibi çok radyasyon alıyor peki ben vucuduma cok daha az zarar verebilecek nasıl bir yol izlemeliyim… tesekkürler.
Ultrason’da ses dalgaları organlara gönderilerek gelen cevaba göre resim çıkarılır. Koalaların ağacın içindeki sincapları ağaca vurarak bulma olayı, Karpuza vurma olayınız gibi düşünün.Ultrasonda ve MR’da herhangi bir radyasyon kesinlikle yoktur.
merhabalar. çalıştığım işletmede hiç bir gıda ile temasım yoktur, otelde receptionda çalışmaktayım. bu yıl işletme bizde her 6 ayda bir kez ak ciğer film çektirip getirmeniz gerek artık diye zorla talep etmeyi başladı. her 6 ayda film çektirmek sağlığa ciddi bir zararı olacağı düşüncesindeyim, acaba yanlış mı düşünüyorum?
hocam selam 4 ve 2 yaşında kızlarım var düşme sonuçu ikisinede bt çekildi(1 kez)şimdi ise endişeliyim kanser olma riski yüksek deniliyor 1 kez çektirmek bu riski artırırmı
benim oglum cok cekildi ak ciger gilimi ve bir sydz iki tomografi onan oncaki senede cekildi problem olurmu?
Merhaba hocam. Ben 2 yıl önce testislerimden röntgen çekildim ama doktor çok gaz var bişey gözükmüyor dedi. Ben bir daha çektirsem zararı olur mu?
selâmün aleyküm doktor bey lütfen bana cevap hemen yazın ben akciğer kanseri oldum yaklaşık 3 senedir ve sürekli tomografi filim tarama çekildim 4 kez tarama ya girdim her ay nerdeyse film cekildim bazı zamanlar ne yapayım 4 evredeyim
Hocam selam.Size Azerbaycandan yazıyorum.Cevablandırırsanız cook memnun olurum.Ben yeni işe başlamaq nedeniyle,1 ay icinde 1 akciyer röntgeni,1 akciyer filoqrafisi,bide mide röntgeni oldum.Radiasyonun vicuddan temizlenmesi icin hangi ürünleri daha cok tükətməmizi önəriyosunuz,öncədən cok teşekkür ederim.
Serçe parmağımdakı bükülme nedeniyle Romotoloji uzmanı röntgende gerekli dedi ben sadece parmağımı çekecek sandım meğer boy taraması yazmış. kuzu kuzu çektirdik. Tabi bunun etkisini 10 gün sonra bütün vucudu kaplayan allerjik kabarmalar ve müthiş kaşıntı şeklinde gördüm. İki şişe ilaçlı serum etkili olmadı.Ayrıca kanser riski cabası. Saygılarımla
11 aylık bebeğime bacaklarda 2karndan 2 akciğerden 1 kafadan 2 olmak üzere 7 8 kez röntgen çekildi son 4u ise bir ay içinde çekildi. Çok korkuyorum hatamı nolur bişe yazin
değerli hocam, Elazığ Fırat üniversitesi hastanesinin acilinde 1 yaşındaki oğluma 2 kez röntgen çektirdiler. Hem de bağırsaklarında dışkı olup olmadığını anlamak için. Şimdi aşırı derecede huzursuzum. Şikayetçi olmayı düşünüyorum. Asıl sorum bu radyasyonun zararlarını en aza indirmek için ne yapmalıyım? (çocuğum şu an 2 yaşında).
Merhabalar ben 5 ay önce akciğer tomogtafisi cekildim,bugün 2. Yi cekildim ilkini korona olduğum için doktorum istemisti 2.yiyse ben aynı belirtileri yaşadım diye kendim istedim fakat bu denli zararlı olduğunu bilmiyordum. Yaşım 25 kadınim ne yapmam gerekir risk altındamiyım ?