HABERİNİZ OLSUN
ETİBBA DİYOR Kİ
DERDİME BİR ÇARE
TABİBAN-I CİHAN İÇÜN
BENİM ŞARKILARIM
YENİ İLAÇLARIN DAYANILMAZ CAZİBESİ
Dikkat: Yazının sonunda ek var!
***
Çeşitli vesilelerle, çok bilen meslektaşlarımın ‘Aaa, Ahmet Hoca hâlâ bu ilacı mı yazıyor, bunun yenisi çıkalı yıllar oldu.’ sözünü hemen her gün hastalarımdan duyarım ve güler geçerim.
Elimde etkinliğini de, yan etkilerini de çok iyi bildiğim güvenilir bir ilaç varken, bir maceraya atılmanın manası olmadığı gibi yeni çıkan bir ilacın benzerlerine göre en azından 5-10 misli pahalı olduğunu da unutmamak gerektiğini savunurum.
Benim bu ‘eskiye bağlılığımın’ veya ‘yeni ilaç düşmanlığımın’ hiç de haksız olmadığını ortaya koyan yeni bir araştırmayı okuyunca çok mutlu oldum. Kısa adı JAMA olan muteber tıp dergisinde yayımlanan çalışma, 2000-2010 seneleri arasında FDA’dan onay alarak piyasaya çıkan 197 ilaçtan üçte birinin halen kullanılmakta olan ilaçlarla kıyaslamalarının yapılmamış olduğunu gösteriyor. Buna göre yeni çıkan ve çok da pahalı olan ilaçların eskilere göre daha etkili mi etkisiz mi oldukları da yan etkiler bakımından farklı olup olmadıkları da belli değil.
Amerika’da kanunlara göre ilaç üreticilerinin yeni ilacın plasebodan yani “boş ilaçtan” daha iyi olduğunu ispatlamaları yeterli; yeni kimyasal moleküllerin aynı amaçla kullanılan eski ilaçlardan üstün olup olmadıklarını araştırmak zorunda değiller.
Amerikan Kongresi, ilaç kıyaslama çalışmaları için senede 1,1 milyar dolar ayırmış olmasına karşılık üreticilerin bu işe hiç de sıcak bakmadıkları gün gibi ortada.
Onlara, ilaçlarının plasebodan daha etkili olduğunu göstermek yetiyor da artıyor bile. Böyle bir kıyaslama çalışmasında yeni ilacın o kadar da üstün olmadığının ortaya çıkma ihtimalinden ürktüklerini sanıyorum. Böyle olunca da bu bilgilere ancak seneler sonra binlerce kutu ilaç satıldıktan sonra ulaşılabiliyor. Ve tabii ki iş işten çoktan geçmiş oluyor.
***
Yeni ilaç, en etkili ilaç mıdır?
Bizde de tüm dünyada da, hem doktorlar ve hem de hastalar yeni çıkan ilaçlara çok meraklıdırlar. Özellikle de astım, diyabet, hipertansiyon gibi bir ömür boyu devam eden hastalığı olanların pek çoğu yeni çıkacak ‘mucize bir ilaç’ bekler dururlar, doktorlarını yeni ilacı yazmaya zorlayabilirler.
Böyle kronik yani uzun süre devam eden bir hastalığı olan insanların bu beklentilerini hoş görebiliriz ama ya doktorlara ne demeli? Birçok doktor da yeni çıkan ilaçlara çok meraklıdır ve bunları yazmaya bayılır. Bu dayanılmaz cazibenin çeşitli sebepleri olduğunu düşünüyorum:
Bazı doktorlar literatürü ve tıptaki gelişmeleri gerçekten de yakından günü gününe izler.
Yeni bir ilacın etki mekanizmasını, kısa ve uzun dönemdeki etkilerini ve yan etkilerini, benzerlerine göre üstünlüklerini ya da olumsuzluklarını hatta fiyatını kısaca tüm özelliklerini ilaç daha piyasaya çıkmadan bilirler.
Başkaları için ‘yeni’ olan bu ilaç, bu tür doktorlar için yeni değil, adeta ‘beklenen’ bir ilaçtır.
Bazı doktorlar ise yeni çıkan bir ilacı, sadece firmanın yaptığı tanıtım sayesinde tanırlar. Daha öncesinde böyle bir ilaç hakkında hiçbir bilgileri yoktur.
Bunlar yeni ilacı yazmakla tıp literatürünü yakından izlediklerini sanabilirler veya hastalarına bu izlenimi vermek isteyebilirler. Yeni ilacı yazmamayı da meslektaşlarından geri kalmış olmak gibi görebilirler.
Bazı doktorlar ise safiyane bir şekilde, en yeni ilacın en iyi veya en etkili ilaç olduğunu, yeni ilacı yazmakla görevlerini en iyi şekilde yaptıklarını zannederler.
Bazı doktorlar için yeni ilaç, yurtiçi, yurtdışı seyahat, beş yıldızlı otellerde yeme-içme, eğlence, gezme-tozma ve çeşitli hediyeler demektir.
İlaç firmalarının da doktorları kendilerine özgü yöntemlerle (!) yeni ve de elbette çok pahalı ilaçlarını yazdırmada inanılmaz bir becerileri vardır.
***
Hiç mi kullanmayalım?
Elbette yeni çıkan ilaçlara körü körüne karşı değilim. Bunların, bazı hastaların hayatlarını nasıl değiştirebileceğini, birçok hastayı ölümden döndürebileceğini ya da yaşam kalitesini artırabileceğini çok iyi biliyorum.
Bugün başarıyla kullandığımız her ilacın geçmişte yeni bir ilaç olduğunun da, tabii ki bilincindeyim. Ama yeni bir ilacın, tanıyan tanımayan her hekim tarafından bilinçsizce yazılmasına da kesinlikle karşıyım. Çünkü piyasaya çıkan hiçbir yeni ilaç yeterince güvenilir olmadığı gibi etkinliği de tam belli değildir.
Elbette araştırmalar yapılmalı, yeni ilaçlar bulunmalı ve kullanılmalıdır. Buna kim karşı çıkabilir ki! Ama bunun da mâkûl bir yolu, yöntemi olmalıdır.
KAYNAK
http://jama.ama-assn.org/content/305/17/1786.full
***
EK 1 (14.12.2024): FERHAT ARSLAN
İlaç geliştirme çabaları saygın ve önemli bilimsel aktivitelerdir. Saygın olmayan ve aşağılık olan şey işe yaramayan ve zarar potansiyeli yüksek molekülleri masrafı çıksın diye insanlara binbir hile ve desise ile pazarlamaktır. Aradaki farkı anlamayana ne diyeyim?
Kaynak: https://x.com/Ferhatarslandr/status/1867836441449181441
***
Doktor bey bazı hastaların yeni çıkan ilaçları doktora zorla yazdırdığını yazdınız..Ben bir hasta olarak, bu işlerin içinde pek değilim ama; bu konuda suçu hastaya atıyorsunuz bence.Eğer hasta yeni çıkan ilaçların güvenilir olmadığını sizin gibi bilirse hasta neden bu ilaçı istesin ki…
Bir de ilaç firmalarının bu yeni çıkan ilaçları yazdırmada becerileri var dediniz.Yani doktorlar bu beceriler karşısında ilaçı yazmak zorunda kalmaları sanki ilaç firmalarının suçuymuş gibi gösteriyorsunuz.Sonuçta en son doktorun elinde yazılıyor.Burada sağduyuyu
ilaç firmalarından çok doktorlarda aramak gerekmez mi?
Osman D (Doktor)22/05/2011 11:25:08
Ahmet hocama teşekkür ederim. Çok doğru bir konuya değinmiş. Gerçekten de örneğin hipertansiyonu indapamid veya alfa metil dopa gibi bir ilaçla ayda 4-5 tl ye tedavi etmek mümkünken, 40-50 tl lik bir ARB grubu ilaçla tedavi etmek de mümkün. Firmalar, yukarıda bahsettiğim birinci grup ilaçlarını neredeyse hiç çalışmıyorlar, ikinci grupla ilgili çalışmalar ise alabildiğine çok. Tabii kazanç her aşamada bu ikinci grupta daha yüksek. Doktorların tümünün çok da milliyetçi olmalarını bekleyemeyiz. Onlar da diğer yurdum insanının sahip olduğu kadar zaaflara sahip. Ancak her gün soyulan SGK niye bir şey yapmıyor? Hayret ediyorum. Örneğin balon anjioplasti veya koroner bypass geçiren ve kullanılması bazen zorunlu olan klopidogrel ilacındaki kısıtlamaların yarısi bile bu ARB lerde yok. Bence ucuz eşdeğerlerlerinin yanında onlardan daha pahalı olan ilaçların kullanımında haklı gerekçeler sunulması istenmelidir. Değilse bu ilaç israfının sonu gelmeyecek gibi görünüyor. Saygılarımla
Ne yazık ki hastalar, adını çok duydukları bir ilacı yazarsa doktur “ah, bunu biz de biliyorduk” havasındalar. Adı duyulmamış, pahalı hele bir de zor bulunan ilacı yazan doktor “böyyük doktor” oluyor.
Yonca K. – 24.05.2011 18:27
Yazılarınızın, siyasi saçmalıkların arasında okunması çok keyifli. Kaleminiz de akıcı hem faydalı bilgiler de var. Teşekkürler