Prof. Dr. Ahmet Rasim Küçükusta

Dikkat: Yazının sonunda ek var!

***

Şeker, çikolata, cips, pizza, patates kızartması gibi işlenmiş gıdaların beyinde “ödül merkezini” etkileyerek bağımlılık yaptığı, bağımlılarda beyin değişikliklerine bile sebep olabileceği bildirildi (1).

Plos One isimli tıp dergisinde yayınlanan araştırma, 504 kişi üzerinde gerçekleştirildi.

En çok bağımlılık yapan işlenmiş gıdanın “pizza” olduğu, bunu “çikolata”, “patates kızartması” ve “abur cubur bisküvilerin” takip ettiği ortaya çıktı.

Bu yiyecekler “glisemik yükleri” en yüksek olan ve kan şekerini hızla artıran yiyeceklerdi.

En az bağımlılık yapan yiyecekler içinde ilk sırada gelen esmer pirinci elma, fasulye ve havuç takip ediyordu.

Michigan Üniversitesi uzmanları, vücut kitle endeksi (VKE) yüksek olan kişilerde bu tür işlenmiş gıdalara bağımlılığın bulunmasının muhtemel olduğunu söylüyor.

Daha önce hayvanlarda yapılan deneylerde, işlenmiş yiyeceklerin veya çok yağlı veya beyaz un ve şeker gibi rafine karbonhidrat ilave edilmiş besinlerin bağımlılık-benzeri yeme davranışını tetikleyebileceğini ortaya koymuştu.

İnsanlar üzerindeki klinik çalışmalar da bazı kişilerin madde gıda olduğunda madde bağımlılığı kriterlerini karşıladığını göstermişti.

İşlenmiş gıdalar lezzetli ama…

Araştırmanın uzmanlarından psikolog Ashley Gearhardt şunları söylüyor:

“İşlenmiş gıdalar çok lezzetli ve tercih edilir olmakla beraber bunların bağımlılık benzeri cevaplara yol açıp açmadıkları veya hangi yiyeceklerin buna sebep olduğu bilinmiyordu.

Esmer pirinç ve somon gibi işlenmemiş ve ilave yağ veya karbonhidrat bulunmayan gıdalar bağımlılık benzeri yeme davranışlarına sebep olmuyor”.

Uzmanlardan farmakolog Nicole Avena’ nın görüşleri de şöyle:

“Hangi yiyeceklerin ve bu yiyeceklerin hangi özelliklerinin bağımlılık cevaplarını tetiklediğini belirlemek için ilk adımı atmış oluyoruz.

Bu sonuçlar obezite tedavisine yaklaşımımızı değiştirebilir.

Bazı yiyeceklerin azaltılması veya bırakılması çok kolay olmayabilir ve tıpkı sigara, alkol veya madde bağımlılığında kullanılan yöntemlerin uygulanması gerekebilir”.

Gelelim neticeye

Tüm dünyanın en önemli sağlık problemlerinde biri olan obezitenin ortaya çıkmasında hazır gıdaların ehemmiyeti giderek daha iyi anlaşılıyor.

Daha dün emulgatör olarak kullanılan katkı maddelerinin bağırsak bakteri dengesini bozarak obeziteye yola açtığını gösteren bir araştırmadan bahsetmiştim.

Diyabet, kanser başta olmak üzere pek çok hastalığın ilk basamağını oluşturan obeziteye karşı mücadelede işlenmiş ve katkı maddeleri ilave edilmiş “hazır gıdalar ilk hedef olmalıdır“.

Kaynak

http://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0117959

Araştırmanın dünya medyasındaki yankıları

http://ns.umich.edu/new/releases/22693-highly-processed-foods-linked-to-addictive-eating

http://www.techtimes.com/articles/35495/20150225/foods-cause-addictions.htm

http://uncovermichigan.com/content/23244-scientists-confirm-french-fries-chocolate-and-pizza-are-addictive

http://www.dailymail.co.uk/sciencetech/article-2969636/Are-chocolate-pizza-REALLY-addictive-Researchers-say-heavily-processed-foods-affect-like-drugs.html

***

EK 1 (23.10.2023): Dondurma, cips ve şekerleme gibi yiyecekler de en az sigara veya eroin kadar bağımlılık yapıcıdır.

Karbonhidrat ve yağ oranı yüksek ultra işlenmiş gıdaların bağımlılık yapıcı maddeler olarak kavramsallaştırılması sağlığın iyileştirilmesine yönelik çabalara katkıda bulunabilir

Kaynak: https://www.bmj.com/content/383/bmj-2023-075354

Makale: Social, clinical, and policy implications of ultra-processed food addiction

Medya: https://www.usatoday.com/story/news/health/2023/10/23/study-ice-cream-chips-addictive-cigarettes-heroin-drugs/71286591007/

https://www.medicalnewstoday.com/articles/ultra-processed-foods-may-be-as-addictive-as-smoking-study-says

https://nypost.com/2023/10/14/ice-cream-and-potato-chips-are-just-as-addictive-as-cocaine-or-heroin-research/

https://www.foxnews.com/health/ultraprocessed-foods-feel-good-chemicals-could-be-addictive-cigarettes-drugs-study-suggests

***

Siz de yorumunuzu paylaşın: