Prof. Dr. Ahmet Rasim Küçükusta

Medyada Serdar Ortaç’ın halk arasında kısaca ‘MS’ olarak bilinen ‘multipl skleroz’ hastalığına yakalandığı ve tedavi görmekte olduğu bildiriliyor.

Serdar Ortaç’ ı sadece sanatçı kimliği ile gıyaben tanırım, kendisini ‘canlı’ dinlemişliğim bile yoktur.

Bu haberler ne derecede doğru bilmiyorum ama 44 yaşındaki sanatçımıza konan MS teşhisi, bana bu hastalığın kolesterol haplarıyla olan ilişkisini hatırlattı.

Serdar Ortaç da pek çok sağlıklı insan gibi sadece kolesterolü yüksek olduğu için ‘kolesterol hapı’ yani statin alıyorsa bu ilacın derhal kesilmesi gerektiğini düşünüyorum.

Kolesterol hapları, MS hastalığını tetikleyebilir veya iyileşmesini olumsuz etkileyebilirler.

MS, beyin ve omurilikte sinir hücrelerini koruyan myelin kılıfı ve merkezi sinir sisteminin myelin üreten hücrelerinin (oligodendrosit) hasara uğradığı oto-immün bir hastalıktır.

Sinir sistemindeki bu demyelinizasyon (myelinsizleşme) sonucu sinir hücrelerinin sinyal iletimi mümkün olmaz ve bu da çok çeşitli fiziksel, mental ve bazen de psikiyatrik belirtilere yol açar.

MS’ in erken dönemlerinde bağışıklık sistemi myelini harap ettiğinde merkezi sinir sistemindeki oligodendrosit progenitör hücreler ve kök hücreler lezyon olan yere göçerler.

Bu hücreler burada olgunlaşarak hasarı tamir etmek üzere myelin üretmeye başlarlar.

Beyinde ve tüm santral sisteminde kolesterol sentezi olgun oligodendrositler tarafından sağlanır.

Bu hücrelerin membranlarında fazla miktarda kolesterol bulunur ve sinirlerin etrafını sararak onları izole eden myelin kılıflarında da sürekli bir devri vardır.

Kolesterol, ‘dolikollerin” yardımıyla hücre içi sinyal kaskadının başlatılmasını kolaylaştıran moleküllerin kümeleşmesini de sağlar.

Statin grubu ilaçlardan simvastatin, lipofilik özelliğinden dolayı kan-beyin bariyerini geçebilir ve sadece bütün bu yapıların fonksiyon görebilmesi için şart olan kolesterol yapımını sınırlamakla kalmaz dolikol (isoprenoid) sentezini de azaltır.

Simvastatin, doğrudan oligodendrosit fonksiyonlarını ve olgun glial hücre sayılarını doğrudan etkileyerek myelin tamiri ve sürdürülmesini bozar.

Hayvan çalışmaları da simvastatinin progenitör hücrelerin MS lezyonlarına göçmesini ve bunların olgun glial hücrelere dönüşmesini engellediğini gösteriyor.

Oligodendrositlerde kolesterol sentez kabiliyeti olmayan fareler üzerinde yapılan araştırmada mutasyona uğramış oligodendrositlerin varlıklarını sürdürdüğü fakat merkezi sinir sisteminin myelinizasyonun ciddi şekilde bozulduğu ve mutasyona uğrayan farelerde ataksi ve tremor ortaya çıktığı tespit edilmiştir.

Statinleri MS için tavsiye edenler bile var

Statinlerin ‘anti-enflamatuar’ etkileri dolayısıyla MS’ de faydalı olabileceğini iddia edenler de var.

Bazı küçük çalışmalarda kolesterol haplarının MS’ de faydalı olabileceğine dair veriler de elde edilmiştir.

Gelin görün ki, kolesterol haplarının etki mekanizmasını ve MS patogenezini düşündüğümüzde, statinlerin MS’ de faydalı olacağını beklemenin ‘abesle iştigal’ etmekten başka bir şey olmadığı ortaya çıkar.

Benim için “akla ve mantığa, bilimin temel prensiplerine dayalı tıp” daima ve ilelebet her türlü maniplasyona açık, değeri çok sınırlı olan “kanıta dayalı tıptan” önce gelir.

Gelelim neticeye

Kolesterol, tüm vücut hücrelerinin olduğu gibi sinir sisteminin sağlıklı olabilmesi için olmazsa olmaz bir yapıtaşıdır.

Beyin hücrelerinin myelin kılıfında da kolesterol bulunur ve MS de bu myelinin parçalanması ile karakterize bir hastalıktır.

Beyinde myelin eksikliği olan bir durumda myelinin ana maddesi olan kolesterol yapımını sınırlayan bir ilacın kullanılması hastalığın nüksetmesi ve ilerlemesinde çok önemli olabilir.

Serdar Ortaç’ ın ve doktorlarının bu bilgiyi titizlikle değerlendirmelerini teklif ediyor, geçmiş olsun dileklerimi sunuyorum.

KAYNAKLAR

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15793579

http://ajp.amjpathol.org/article/S0002-9440(10)61045-0/abstract

http://www.spacedoc.com/statins_multiple_sclerosis

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22801747

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20857509

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19786703

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19506220

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19074034

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18929563

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18525027

Her eve lazım bilgiler:

MS, beyin ve omurilikte sinir hücrelerini koruyan myelin kılıfı ve merkezi sinir sisteminin myelin üreten hücrelerinin (oligodendrosit) hasara uğradığı oto-immün bir hastalıktır.

Oto-immün hastalıklarda, bağışıklık sistemi kendi hücrelerini yabancı sanıp onu yok etmeye çalışır ve bunun sonucunda da vücut kendi kendine zarar verir.

MS, bağışıklık sisteminin myelini tanıyamaması ve onu ortadan kaldırmaya çalışması sonucu ortaya çıkar.

Sinir sistemindeki bu enflamasyon ve demyelinizasyon (myelinsizleşme) sonucu sinir hücrelerinin sinyal iletimi mümkün olmaz ve bu da çok çeşitli fiziksel, mental ve bazen de psikiyatrik belirtilere yol açar.

MS’ in izole ataklar veya zamanla ilerleme şeklinde çok çeşitli formları vardır.

Bazen ataklar arasında belirtiler tamamen kaybolabilirse de hastalık ilerledikçe sıklıkla kalıcı nörolojik problemler görülür.

MS’ in kesin sebebi belli değildir; hastalığın ortaya çıkmasında genetik ve çevresel faktörlerin rolleri vardır.

Hastalığı kesin bir tedavisi yoktur.

Kortizon, beta-interferon ve copaxone gibi ilaçlar kullanılmakla beraber etkileri sınırlıdır.

Siz de yorumunuzu paylaşın: