Prof. Dr. Ahmet Rasim Küçükusta

Dikkat: Yazının sonunda ek var!

***

Dünyanın iki meşrubat devi Coca-Cola ve Pepsi’ nin birçok eyaletin gazlı içeceklere ek vergi koymaya ve obezite ile savaşmak için çeşitli tedbirler almaya başladığı 2011-2015 seneleri arasında tıp dernekleri, sağlık kuruluşları ve hükümet kurumlarına milyonlarca dolar ödedikleri ortaya çıktı.

Boston Üniversitesi uzmanlarının American Journal of Preventive Medicine isimli dergisinde yayınlanan araştırması medyada yer alan haberler, gazetelerin veri tabanları, lobicilik raporları, tıbbi literatür ve şirketler tarafından yapılan açıklamalardan faydalanılarak yapıldı (1).

Araştırma, bu şirketlerin obezite salgınına karşı meşrubat tüketimini azaltmayı hedefleyen en az 28 kanun tasarısına karşı lobi faaliyetlerinde bulunduğunu gösteriyor.

Bunlar, gazlı içeceklere vergi konmasını ve kutularının büyüklüğüne sınırlama getirilmesini teklif eden kanun tasarılarıydı.

Her iki şirket okullarda gazlı içecek pazarlamasının sınırlandırılmasını teklif eden tasarıyı ise destekliyorlardı ama tasarı “diyet içeceklerin” pazarlamasına karşı bir engel çıkarmıyordu.

Bağış alan kuruluşlar

Şirketlerden para alan dernekler arasında Amerikan Diyabet Derneği, Jüvenil Diyabet Araştırma Vakfı, Amerikan Kalp Derneği, Amerikan Pediatri Akademisi, Amerikan Beslenme ve Diyetetik Derneği, Milli Diş Derneği, Harvard Tıp Fakültesi, Milli Sağlık Enstitüsü (NIH) ve Hastalık Koruma ve Önleme Merkezi CDC de var.

Şirketlerden bağış alan kuruluşların gazlı içeceklerle ilgili kanun tasarılarını desteklemekten vaz geçtikleri veya sessiz kaldıkları anlaşılıyor.

Parayı veren düdüğü çalar

Hararetle gazlı içeceklere vergi getirilmesini savunan Save the Children isimli kuruluş 2009’ da her iki şirketten toplam 5 milyon dolardan fazla para aldıktan sonra bu iddiasından vaz geçiveriyor.

Beslenme ve Diyetetikler Derneği de meşrubat şişelerinin büyüklüğüne sınırlama getirmek isteyen New York Belediye Başkanı Bloomberg’ in teklifine karşı çıkıyor.

Geçen sene New York Times’ ta yer alan bir haberde Coca-Cola’ nın obezite ve şekerli meşrubat arasındaki ilişkinin önemini aşağılayan araştırmalar için 2010’ dan sonra obezite ile savaşan dernek ve kuruluşlara 120 milyon dolardan fazla para bağışladığı bildirilmişti.

2009’ da bu iki şirket ve Amerikan Meşrubat Derneği’ nin gazlı içeceklere vergi getirilmesini önlemeye yönelik lobicilik faaliyetleri için 38 milyon dolar harcadıkları da biliniyor.

Endüstri 2010’ da Filadelfiya’ da meşrubata vergi konması tasarısının geri çekilmesi durumunda çocuk hastanesi için 10 milyon dolar bağış yapmayı teklif etmiş ve bunun üzerine de Belediye Meclisi tasarıyı kabul etmemiş ve bağış yapılmıştı.

Gelelim neticeye

BİR: Coca-Cola da Pepsi de tek amaçları daha fazla kazanmak olan ticari şirketlerdir.

Kanunlara uygun olmak kaydıyla her türlü pazarlama faaliyetini yürütebilirler, kimse de bir şey diyemez.

İKİ: Tıp dernekleri ise insan sağlığını korumak için çalışan kuruluşlardır.

Bizimkiler de dâhil tüm dünya tıbbının saygı duyduğu, tavsiye ve uyarılarını “emir” kabul ettiği bu derneklerin kanunlara uygun olsa bile endüstriyle akçeli ilişkileri doğru değildir.

ÜÇ: Endüstri ile menfaat münasebetleri olan Amerikan Diyabet Derneği’ nin beslenme tavsiyelerine, Amerikan Kalp Derneği’ nin kolesterol hapı dayatmalarına, CDC’ nin grip aşısı yaptırmazsanız ölürsünüz uyarılarına kim güvenebilir?

Kaynaklar:

http://www.ajpmonline.org/article/S0749-3797(16)30331-2/fulltext

http://www.metro.us/boston/bu-study-reveals-coke-and-pepsi-gave-millions-sponsoring-public-health-organizations/zsJpjm—utmc140ujasn2/

http://time.com/4522940/soda-pepsi-coke-health-obesity/

http://www.nytimes.com/2016/10/10/well/eat/coke-and-pepsi-give-millions-to-public-health-then-lobby-against-it.html?_r=0

http://edition.cnn.com/2016/10/10/health/soda-companies-health-funding/

http://time.com/4522940/soda-pepsi-coke-health-obesity/

***

EK 1 (11.11.2024): Gazoz, kola gibi şekerli içecekler ile obezite ve tip 2 diyabet arasındaki bağlantıyı analiz eden 2001 ile 2016 yılları arasında yayınlanan 60 çalışma değerlendirildi.

Bu 60 çalışmadan 26’sı şekerli içecekler ile obezite veya diyabet arasında bir ilişki bulamazken 34’ü bir bağlantı bildirdi. İçecekleri hastalıklarla ilişkilendirmeyen çalışmaların tümü içecek endüstrisi tarafından finanse edilmişti. Bir bağlantı bildiren çalışmalardan ise yalnızca biri endüstri tarafından finanse edilmişti.

Kaynak: https://www.acpjournals.org/doi/10.7326/L16-0534

Makale: Do Sugar-Sweetened Beverages Cause Obesity and Diabetes? Industry and the Manufacture of Scientific Controversy

***

Siz de yorumunuzu paylaşın: