Prof. Dr. Ahmet Rasim Küçükusta

Dikkat: Yazının sonunda ek var!

***

Nature isimli dergide yayınlanan iki ayrı araştırmada, vücut kitle endeksi (VKE) ve vücutta yağı dağılımının belirlenmesinde insan genomundaki 100’ den fazla bölgenin rolünün olduğu gösterildi.

Daha önce VKE’ nin yüzde 50 oranında genetik olduğu biliniyor ama bunun hangi genlerle ilgili olduğu bilinmiyordu.

Birinci araştırmada 24 ülkeden fiziksel özellikleri belirlenen 339.224 kişinin bu verilerinin DNA’ larındaki gen bölgeleriyle ilişkisi araştırıldı (1).

Analizlerde, 56’ sı tamamen yeni 97 gen bölgesinin VKE ile ilişkili olduğu bulundu ama bu VKE’ deki varyasyonların sadece yüzde 3’ ünü açıklayabiliyor.

Bu, VKE’ nin belirlenmesinde etkisi olan yüzlerce genin daha olduğu manasına geliyor.

Bu gen bölgelerinin çoğu sinir sistemi fonksiyonlarını veya beyin sapını kodlayan bölgelerde ve bunların bazılarının öğrenme, hafıza ve hatta heyecanların düzenlenmesinden sorumlu olan bölgelerde olması ilginç idi.

Bu da, iştahın, yemeklerden haz almanın genetik kontrol altında olduğunu düşündürüyor.

Bu bilgiler, VKE’ nin belirlenmesinde sinir sisteminin daha önce sanıldığının aksine çok önemli rolü olduğu şeklinde yorumlanıyor.

İkinci araştırma

224.459 kişinin incelendiği ikinci araştırmada ise vücutta yağ dağılımının ölçüsü olan bel-kalça oranı ile ilgili 33’ ü yeni 49 gen bölgesi keşfedildi (2).

Bunlar, VKE’ ni belirleyen gen bölgelerinden farklı idi.

Bel bölgesi daha geniş olanların iç organlarının etrafında da çok yağ olduğu ve özellikle mide çevresindeki yağın kardiyo-vasküler ve metabolik hastalık risklerini artırdığı biliniyor.

Bazı bölgelerin tesirinin kadınlarda erkeklerden daha fazla olması, yağ dağılımının genetik düzenlenmesinin cinsler arasında farklı olduğunu gösteriyor.

İdeal kilo ve vücut kitle endeksi gâvur icadıdır

Bu iki araştırma insanların kilolarını ve yağların vücudun hangi bölgelerinde toplanacağında genetik faktörlerin ne kadar önemli olduğunu açık ve net olarak ortaya koyuyor.

“İdeal kilo ve vücut kitle endeksi gâvur icadıdır” başlıklı yazımda şu görüşleri dile getirmiştim (3):

“Sağlıklı beslenmek, yeterince hareketli olmak ve sigara-alkol kullanmamak şartıyla insanların kilolarının önemli olmadığına inanıyorum.

Nasıl herkesin boyu farklı ise ve bunun sağlıklı olmakla bir alâkası yoksa aynı durum kilo için de geçerlidir.

Mesela, “normal boy 1.70” diye, boyu 2 metre olan birini 30 santim kısaltmaya çabalamak veya boyu 155 olanı 15 santim uzatmaya çalışmak ne kadar akıl ve mantık dışı ise insanların kilolarıyla “oynamak” da bundan farklı bir şey değildir.

İnsanların kiloları veya vücut kitle endekslerinin “ideal” olması hiçbir şekilde onların sağlıklı ve uzun yaşayacaklarının kriteri olamaz!

Bence, insanların boyları gibi kiloları da genetik kontrol altındadır ve dolayısıyla da belirli şartları yerine getirmek kaydıyla kilolarla oynanmaması gerekir.

Tam aksine, insanlara sağlıklı olmaları için illâ “3 kilo vereceksin” veya “vücut kitle endeksini 27’ den 25’ in altına indireceksin” diye baskı yapmak onlara zarar vermekten başka bir işe yaramaz.

Eğer yetişkin bir insan sağlıklı besleniyorsa, yeterince hareketli ise ve sigara alkol kullanmıyorsa kilosu 50 de olsa 100 de olsa fark etmez”.

Gelelim neticeye

Kafayı kiloya veya VKE’ ne takmanın ne kadar abes bir şey ortada.

Herkesin kendine göre ideal kilo ve VKE’ si vardır.

Sağlıklı beslendikten ve yeteri kadar hareketli olduktan sonra kilonuzun veya VKE’ nin kaç olduğunun hiçbir önemi yoktur.

Terazilerinizi çöpe atın!

Kaynaklar

1. http://www.nature.com/nature/journal/v518/n7538/full/nature14177.html

2. http://www.nature.com/nature/journal/v518/n7538/full/nature14132.html

3. http://ahmetrasimkucukusta.com/2013/01/04/yazilar/tip-yazilari/beslenme/ideal-kilo-ve-vucut-kitle-endeksi-gavur-icadidir/

Araştırmanın medyadaki yankıları:

http://www.theguardian.com/society/2015/feb/11/obesity-genes-help-determine-size-and-shape-studies-find

http://time.com/3704927/genetic-clues-obesity/

http://www.uofmhealth.org/news/archive/201502/largest-ever-genome-wide-study-strengthens-genetic-link

http://www.medicaldaily.com/diet-and-exercise-arent-always-enough-fight-obesity-it-also-has-genetic-roots-322270

http://www.thecrimson.com/article/2015/2/19/gene-study-obesity-genetics/

http://www.theverge.com/2015/2/11/8017361/obesity-genetics-bmi-fat-distribution

***

EK 1 (18.2.2023): Kilo, her birey için benzersiz olarak belirlendiği ve deneyimlendiği için hassas ve kişiseldir. Klinisyenler bir çocukta veya gençte aşırı kiloyu nasıl tanımalı ve tartışmalıdır?

Makale: Approach to a child or young person with concerns about excess weight

K: https://www.bmj.com/content/380/bmj-2022-074255

Kaynak: https://twitter.com/bmj_latest/status/1626959811844661254?s=20

***

Yazı için 1 yorum yapılmış:

1. Arzum dedi ki:

   22 Ekim 2018, 07:26

   Herşeyi diyetisyenler üzerinden yürütmek yanlış olur bu kadar basit degil sn küçükusta iyi gunler

Siz de yorumunuzu paylaşın: