Prof. Dr. Ahmet Rasim Küçükusta

Ev temizliği nasıl yapılmalıdır?

En önemli akar kaynakları, yatak şiltesi, koltuklar ile yerdeki halı ve kilimlerdir ve  ideal olanı bunların oturma ve yatak odalarından tamamen çıkarılmalarıdır. Bu, akarlardan kurtulmanın en etkili, en ucuz ve pratik yöntemidir.

Sıcak iklimlerde, halının 3 saat süreyle güneşte bırakılması da akarların ölmesini sağlayabilecek basit ve bedava bir yöntemdir.

Bu eşyalardan vazgeçmek mümkün olmadığında, en çok önerilen halıların bir elektrik süpürgesi ile sık sık temizlenmesidir. Bu şekilde, ortamdaki akarlar bir miktar azaltılabilir.

Süpürme sırasında havaya çok miktarda alerjen karışacağı için, temizlik akar alerjisi olmayan biri tarafından yapılmalıdır.

Temizlik yapılırken, alerjik olanlar o ortamda bulunmamalı ve temizliğin üzerinden bir saat geçmeden de o odaya girmemelidir, çünkü süpürme sırasında havaya kalkan tozlar uzun süre havada kalabilmektedirler.

Süpürmeden sonra odanın iyice havalandırılması da çok önemlidir.

Elektrik süpürgeleri işe yarar mı?

Ev temizliği için standart elektrik süpürgelerinden başka, emiş gücü yüksek ve çektikleri tozu tekrar havaya karıştırmayan özel elektrik süpürgeleri de vardır.

Fiyatları, standart süpürgelere göre çok yüksek olan bu özel elektrik süpürgeleri, satıcılarının iddia ettikleri gibi mucizeler yaratmasalar da tamamen etkisiz de değillerdir. 

Yüksek emiş gücü, çok cazip bir nitelik izlenimi yaratsa da, aslında  fazla önemli değildir. Çünkü, halılarda o kadar çok akar yerleşmiştir ki, süpürgenin emiş gücü ne kadar yüksek olursa olsun bunların tamamen temizlenmesi mümkün değildir.

Bu süpürgelerden esas beklenen, emilen tozların tekrar havaya karışmamasıdır. Bu amaçla, özel filtreleri olan ve bu sayede çektikleri tozları tekrar havaya karıştırmadan bir torbada toplayan elektrik süpürgeleri üretilmiştir.

Bu filtrelerin en etkilisi çok küçük tanecikleri de tutan HEPA’ dır.

HEPA, İngilizce High  Efficiency  Particle Arresting  kelimelerinin baş harflerinden türetilmiş bir isimdir ve ‘yüksek etkili, tanecikleri tutan’ anlamına gelir. HEPA filtreli süpürgeler ile yapılan temizlik sırasında havaya karışan toz miktarı en azdır. 

Maddi açıdan sorunu olmayanlar evlerinde bu özel elektrik süpürgelerinden yararlanabilecekleri gibi, standart süpürgelere uyan özel toz torbaları ve havalandırma filtreleri takılarak da toz sızıntıları önlenebilir.

 Fakat, dünyanın en pahalı süpürgesi ile yapılan temizlikten sonra bile allerjenlerin çoğunun halıda kaldığını tekrar hatırlatalım !

 Akar öldürücü ilaçlar yani akarisitler

Halı, koltuk ve kanepelerdeki akarları azaltmak için kullanılan kimyasal  maddelere genel olarak, akarları öldüren anlamına gelen akarisit ismi verilir. Akarisit olarak piyasada üç tür kimyasal madde bulunmaktadır:

• Tannik asit B
• Benzil benzoatt
• Likit nitrojen

 Tannik asit

Bu madde, akarisit ismiyle bilinse de esasında akarları öldürücü etkisi yoktur; akarlara ait alerjenleri parçalayarak etki gösterir. Tannik asidin uygulandığı ortamlarda, akarlar yaşamlarını sürdürseler de, alerjenik etkileri ortadan kalkmış olur.

Bu madde, aynı zamanda kedilere ait alerjenleri de parçalama özelliğine sahiptir. Kedi evde kalmaya devam ettiği sürece etkili değildir, fakat kedi evden uzaklaştırıldıktan sonra alerjen miktarının azalmasını hızlandırır.

 Tannik asit, halıların üzerine sprey şeklinde püskürtülerek kullanılır. Doğrudan akarlar üzerine etkisi olmadığından, uygulamanın birkaç ay arayla tekrarı gerekir.

 Tannik asit, her ne kadar akarlara ve kedilere ait allerjenleri azaltsa da, hiçbir zaman halıların kaldırılması kadar etkili değildir. Sadece, halıların kaldırılmasının mümkün olmadığı durumlarda yatak odaları için önerilebilir.

Benzil benzoat

Bu madde gerçek bir akarisittir. Halılara nemli toz olarak,  yatak, yorgan, yastık ve koltuklara ise köpük  veya sprey şeklinde uygulanır. Akarisitin etkisinin ortaya çıkması için bir süre beklendikten sonra, tozlar  elektrik süpürgesi ile temizlenir.

 Bu uygulamanın yılda iki kere tekrarlanması önerilmektedir. Benzil benzoat kullanımının  hastaların şikayetlerine olumlu etkileri olduğu belirlenmiş olmakla beraber, hiçbir zaman halının kaldırılması kadar etkili olmadığını bir kez daha hatırlatalım !

Benzil benzoat, 60ºC üzerinde yıkanması sakıncalı olan giyeceklerin düşük ısılarda, elde veya çamaşır makinesinde yıkanmaları sırasında da kullanılabilir. Bu şekilde akar içerebilecek giyecekler akarlardan arındırılmış olur.

Sıvı benzil benzoatdan, şilte, yorgan, yastık gibi büyük eşyaların küvet içinde yıkanmalarında da yararlanılabilir.

Benzil benzoatla yapılan uygulamalar sırasında mutlaka eldiven giyilmeli ve maddenin mukozalara, deriye ve göze değmemesine dikkat edilmelidir. Çocukların, akarisit  bir hafta sonra elektrik süpürgesi ile temizlenene kadar,  ilaçlanmış halı ve mobilyalara temas etmeleri  önlenmelidir.

Hem akarisit ve hem de tannik asit içeren ürünlerin daha etkili olabileceği beklenir, fakat bu konuda kesin bir yargıya varılamamıştır.

Likit nitrojen

Likit nitrojenle dondurma da akarları öldürebilir; uygulamadan sonra elektrik süpürgeleri ile yoğun bir temizlik yapılmalıdır. Bu işlemin ancak  deneyimli kişiler tarafından yerine getirilebilmesi ve belirli aralıklarla tekrarlanmasının gerekmesi olumsuz yönleridir.

Hava temizleyici aletler 

Hava temizleyici aletlerin (air cleaner), allerjik insanlar için ne kadar yararlı oldukları tam belli değildir. Bunlara, diğer daha ucuz ve basit önlemlerle çevre kontrolünün tam sağlanamadığı durumlarda baş vurulmalıdır.

Bu aletler, sadece havada bulunan tanecikleri temizleyebilirler. Halı, yatak, koltuk… gibi ortamlardaki alerjenler üzerine her hangi bir etkileri yoktur.

Hava temizleyicilerinin etkinlikleri, filtre ettikleri havanın miktarına ve kullanılan filtreye göre değişir. İyi bir temizlik için, alet, odanın havasını günde 5-6 kere değiştirebilecek kapasitede olmalıdır.

Hava temizliyicilerin, odalar için kullanılan taşınabilir, küçük şekilleri olduğu gibi, klima veya ısıtma sistemleri ile uygulanabilen daha büyük şekilleri de vardır.

Hava temizleme aletlerinde çeşitli filtrelerden yararlanılır:

• Bu filtrelerden birisi, daha önce söz ettiğimiz çok küçük parçacıkları da temizleyebilen HEPA filtreleridir. Bunların temizleyici özellikleri çok iyi olmakla beraber, pahalı olmaları ve daha güçlü bir ventilatör sistemi ile çalışmaları nedeniyle fazla gürültüye ve enerji sarfına yol açmaları, olumsuz yanlarıdır. 
• Elekrostatik çökelticiler, havadaki taneciklere elektrik yükü verip bunların filtre içindeki zıt yüklü bir alana yapışmalarını sağlayarak çalışırlar. Bu filtrelerin çok etkili olmaları ve az enerji gerektirmeleri gibi olumlu özellikleri varsa da, filtreler çok kolay kirlendikleri için sık sık değiştirilmeleri gerekir, bu da maliyeti artırır.
• İyonizer ismi verilen aletler, ortamdaki allerjen miktarını azaltmadan, havadaki taneciklerin yüklenmesini ve böylece oda içindeki yüzeylere çökmesini ve yapışmasını sağlayarak etki gösterirler.
• Bir başka filtre sistemi ise, havaya ozon gazı vererek çalışır. Bunların, havadaki allerjenler üzerine etkileri olmadığı gibi, yüksek ozon düzeyleri solunum yolları için zararlıdır.

Kaynak: Astım ve Alerjiler ile Mutlu Yaşama Rehberi

Siz de yorumunuzu paylaşın: