HABERİNİZ OLSUN
ETİBBA DİYOR Kİ
DERDİME BİR ÇARE
TABİBAN-I CİHAN İÇÜN
BENİM ŞARKILARIM
DİŞ KAYBI BİLİŞSEL BOZUKLUK VE BUNAMA RİSKİNİ ARTIRIYOR
Dikkat: Yazının sonunda ek var!
***
Medyada, “Diş fırçalamak ve diş ipi kullanmak bunamaya karşı koruma sağlayabilir” başlıklı haberin dayandığı araştırma aslında diş kaybının bilişsel bozulma ve bunama ile ilişkili olabileceğini gösteriyor (1, 2).
Haberi yazan muhabir veya düzenleyen editör diş kaybını doğrudan diş fırçalama ve diş ipi kullanmamayla ilişkilendirmişler yani oldukça ileri gitmişler.
Diş ipi ve fırçalamanın diş kaybında rolü olduğuna hiç şüphe yok ve bunları ben de hem uyguluyor hem tavsiye ediyorum ama diş kaybının başka birçok sebebi var.
Önce gelin araştırmaya bakalım.
Kısa adı JAMDA olan The Journal of Post-Acute and Long-Term Care Medicine’ de yayınlanan araştırma New York Üniversitesi (NYU) tarafından yapılan bir meta-analiz (3).
Toplam 34.074 yetişkin ve bilişsel işlevi azalmış 4.689 vakayı ihtiva eden, uzun bir süre boyunca yürütülen diş kaybı ve bilişsel bozulma üzerine 14 çalışma birlikte değerlendirildi.
Daha fazla diş kaybı olan yetişkinlerin, diğer faktörler kontrol edildiğinde bile, 1.48 kat daha yüksek bilişsel bozulma ve 1.28 kat daha yüksek bunama riskine sahip oldukları tespit edildi.
Analize göre, her ek eksik dişle birlikte bilişsel bozulma riski ve diş kaybı yaşayan yetişkinlerin, takma dişleri yoksa bilişsel gerileme yaşama ihtimalleri artıyor.
Araştırmanın sonuç ve etkileri şu sözlerle ifade ediliyor:
“Orta kalitede kanıt, diş kaybının bağımsız olarak bilişsel bozulma ve bunama ile ilişkili olduğunu düşündürüyor. Kaybedilen diş sayısı arttıkça azalmış bilişsel işlev riski artıyor. Ayrıca, protezlerle zamanında yapılan tedavi, diş kaybına bağlı bilişsel gerilemenin ilerlemesini azaltabilir”.
Kötü ağız sağlığı beyni etkiliyor
Diş kaybının ve ağız sağlığının kötü olması, eksik dişlerin çiğnemeyi etkilemesine, dolayısıyla sağlıklı gıda seçeneklerini sınırlaması ve beyin sağlığı için temel besin maddelerinin kişinin beslenme düzeninden potansiyel olarak eksilmesine de yol açabilir.
Tedavi edilmeyen diş eti hastalığı diş kaybına yol açabilir ve bunun bir sonucu olarak gelişen enflamasyon, kardiyovasküler hastalık, pankreas kanseri, diyabet, romatoid artrit ve Alzheimer hastalığı dâhil olmak üzere birçok hastalıkla ilişkilendirilir.
Ağız iltihabının beyin iltihabı ve bilişsel bozulmayla bağlantılı olduğuna dair deliller de var: Diş eti hastalığıyla ilişkilendirilen bakterilerle (Porphyromonas gingivalis) Alzheimer arasında bağlantı tespit edilmişti.
Takma dişlerin etkisi
Protezler, hastaların sağlıklı bir diyet sürdürmelerine izin vermelerinin yanı sıra “tabii olarak gülümsemek için güven” sağlamaları açısından önemlidir.
American Academy of Periodontology Başkanı J. Wilson “Normal bir diyet yiyebilmek, bir kişinin fiziksel sağlığı için son derece önemlidir. Protezlerin sağladığı olumlu benlik imajı, zihinsel sağlıklarını da iyileştirmeye yarayabilir.”
Araştırmacılar ne diyor?
Araştırmacılardan Bei Wu, “Her yıl şaşırtıcı sayıda kişiye Alzheimer hastalığı ve bunama teşhisi konduğu ve ağız sağlığını ömür boyu iyileştirebilme fırsatı göz önünde bulundurulduğunda, kötü ağız sağlığıyla bilişsel gerileme arasındaki bağlantıya dair daha derin bir anlayış geliştirmek önem kazanıyor” diyor.
NYU tarafından yapılan analiz ayrıca, diş kaybının, “tıbbi bakımın ve diş bakımının kalitesinin ve bunlara erişimin sınırlı olması, eğitim süresinin az olması ve kötü beslenme gibi hayat boyu süren sosyoekonomik dezavantajların” bir yansıması olabileceğini öne sürüyor.
Wu, gelir ve eğitimle ağız hijyeni ve sağlığı arasındaki bağlantıya dikkat çekiyor ve şunları söylüyor:
“Gelir ve eğitim, ağız sağlığıyla çok ilişkili, özellikle de birçok kişinin diş sigortası olmadığı için, muhtemelen diğer birçok kronik rahatsızlığa nazaran çok daha ilişkili.
Ağız sağlığındaki eşitsizlik, özellikle ABD’de belirgin. Bunun sebebi sağlık sisteminin içinde yön bulmanın karmaşıklığı ve genelde bireylerin sağlık sigortası kapsamında diş bakımına erişiminin bulunmaması.”
Gelelim neticeye
Vücut bir bütündür ve herhangi bir doku veya organdaki hastalık tüm sistemi etkileyebilir.
Bilişsel bozukluklar tek bir faktöre bağlanamaz.
Bu vesile ile ağzı ve diş sağlığının önemine ben de dikkatinizi çekmek istiyor ve tavsiyelerimi sıralıyorum.
Dişlerimizi, diş etlerini ve dil yüzeyini sabah akşam yemekten sonra macun kullanmadan fırçalayalım, diş ipi ile diş aralıklarını temizleyelim, ağzımızı tuz-karbonat karışımı su ile güzelce çalkalayalım.
Kaynaklar:
1. https://www.cnn.ph/world/2021/7/9/Flossing-cognitive-decline.html
3. https://www.jamda.com/article/S1525-8610(21)00473-4/fulltext
Makale: Dose-Response Meta-Analysis on Tooth Loss With the Risk of Cognitive Impairment and Dementia.
***
EK 1 (4.7.2023): News Medical’ın haberine göre, diş fırçalama sıklığı ile kalp rahatsızlığı riski arasındaki ilişkiye odaklanan araştırmanın sonuçları yayımlandı. Araştırma kapsamında 2013-2016 arasında Japonya’daki Osaka Üniversitesi Hastanesinde yatan hastalardan 1675 kişi seçildi. Katılımcılar, dişlerini sabah ve akşam olmak üzere günde iki defa fırçalayanlar, dişlerini yalnızca geceleri fırçalayanlar, dişlerini yalnızca sabahları fırçalayanlar ve dişlerini hiç fırçalamayanlar olarak dört gruba ayrıldı.
Araştırmacılar, katılımcıların yaşını, cinsiyetini, sigara içme geçmişini de göz önünde bulundurdu. Ayrıca katılımcıların sağlık kayıtları dört bağımsız araştırmacı tarafından geriye dönük olarak incelendi. Araştırmada, kalp yetmezliği, kalp ritmi bozukluğu, kalp krizi, göğüs ağrısı ve ameliyat gerektiren kalp kapağı ve aort hastalıkları gibi kardiyovasküler hastalıklara odaklanıldı.
Dişlerini günde iki kez fırçalayanlar ve sadece geceleri fırçalayanların, kardiyovasküler hastalıklarda hayatta kalma (tahmini) oranlarının, hiç fırçalamayanlara kıyasla önemli ölçüde yüksek olduğu tespit edildi.
Araştırmanın bulguları, dişleri yalnızca sabahları fırçalamanın yetersiz ve geceleri fırçalamanın sağlık açısından önemli olduğunu ortaya koydu. Araştırmanın sonuçları “Scientific Reports” dergisinde yayımlandı.
In this study, we investigated whether toothbrushing timing affects cardiovascular disease risk. We enrolled 1675 patients aged ≥ 20 years who were hospitalized for surgery, examination, or medical treatment. The participants were categorized as follows based on toothbrushing: Group MN (brushing teeth after waking up and at night, n = 409), Group Night (brushing teeth at night but not upon waking up, n = 751), Group M (brushing teeth after waking up but not at night, n = 164), and Group None (not brushing teeth at all, n = 259). The participants’ age, sex, smoking history, and follow-up results were evaluated. Group M had four times as many men as women. Multivariate analysis of cardiovascular events showed significantly higher survival estimates in Group MN (P = 0.021) and Group Night (P = 0.004) than in Group None. Kaplan–Meier analysis of subgroups based on smoking status revealed that smokers in Group None had significantly worse prognosis for cardiovascular onset events than smokers in other groups; non-smokers in Groups None and M showed significantly worse prognosis on hospitalization. Our findings are limited to cardiovascular diseases and cannot be generalized to healthy populations. However, we suggest that brushing teeth at night is important for lowering cardiovascular disease risk.
K: https://www.nature.com/articles/s41598-023-37738-1
Makale: Not brushing teeth at night may increase the risk of cardiovascular disease
***
EK 2 (9.7.2023):
Kaynak: https://www.youtube.com/watch?v=Pg9E4rcf-oQ
***
EK 3 (4.11.2023): Atriyal fibrilasyon (AF), hafif bilişsel bozukluk riskinde %45 artışa sebep oluyor. Bu bulgular, çoklu komorbidite ve kardiyovasküler risk faktörlerinin AF hastalarında bilişsel bozukluk gelişimi ve demansa ilerleme ile ilişkisini gösteriyor.
Kaynak: https://www.jacc.org/doi/10.1016/j.jacadv.2023.100655
Makale: Cognitive Impairment and Dementia in Atrial Fibrillation: A Population Study of 4.3 Million Individuals
***
hocam merhaba, 5 yaşını bitirmiş kızımdada çrük var. doktorlar genel aneztesi altnda kanal tedavi ve kaplama diyor. ama süt dişine bunu yaptırmak bana doğru gelmiyor hiç bir veri yok nette yaptırıpta sorunsuz daimi dişin alttan geldiğine dair. aydınlatırsanız çok sevinirim.