Prof. Dr. Ahmet Rasim Küçükusta

Dikkat: Yazının sonunda ek var!

***

İndependent Türkçe‘ deki yazım:

Dünya Sağlık Teşkilatı’nın dünyanın birçok ülkesinde bulunan laboratuarlarında her sene en çok hastalık yapan 2 A (bunların biri H1N1 diğeri de H3N2 tipi) ve 2 B tipi grip virüsü türü belirlenir ve bu bilgiler aşı üreticisi şirketlere verilir.

Geçen sene tüm dünyada GRİP vakalarının sayısı muhtemelen Kovid’e karşı alınan maske + mesafe + kısıtlama ve kapanma tedbirleri sayesinde son derecede az idi ve toplum bağışıklığı düşük kaldığı gibi virüsler hakkında yeterli bilgi de toplanamadı. 

Geçen mart ayında bir FDA komitesi, iki tip A – H1N1 ve H3N2 – ve iki tip B – Victoria ve Yamagata soyu üzerinde karar verdi ve firmalar buna göre aşı üretimini gerçekleştirdiler.

Büyük salgınların etkeni A tipi virüslerdir ve bunlar içinde de H3N2 türünden olanlar ağır hastalık ve ölüme yol açarlar. B tipi virüsler genel itibarıyla büyük salgınlara ve ağır tablolara yol açmazlar.

Aşıdaki virüsle hastalık yapan virüs uyumlu değil

Bu sene şimdiye kadar, Kuzey Küre’de aşıdakine göre farklı bir H3N2 türü (3C.2a1b.2a2) baskın tür olarak öne çıktı. Önce çocuklar ve genç yetişkinlerle başlayıp daha sonra yaşlı insanlara geçerek hızla yayılmaya başladı.

Çoğu genç erişkin olan grip aşılı 40 kişinin kanında yapılan araştırmada, 2021-2022 senesi aşısının sağladığı antikorların bu yeni H3N2 türü virüsü etkisizleştirmede zayıf kaldığı anlaşıldı. ¹

H3N2 türü virüslerin çok hızlı mutasyona uğradıkları ve tavuk embriyosunda iyi üremedikleri zaten çoktandır biliniyor ve bu da aşı üretiminde çok ciddi sorunlar yaratıyordu. 

Bu sene de H3N2 türü virüslerin yumurtada üreyebilmek için bazı önemli antijenik değişikliklere uğradı ve aşıdaki virüsten farklı bir hale gelmiş oldu.

Nötralize edici yani virüsü etkisiz hale getiren antikorların, vahşi tip H3N2 için örneklerin yüzde 35’inde ve baskın versiyon için örneklerin yüzde 55’inde oluşmadığı, oluşsa bile antikor seviyelerinin çok düşük kaldığı tespit edildi.

Michigan Üniversitesi’ndeki grip salgını

Geçen ay Michigan Üniversitesi’nde test yapılan 3 bin 121 kişiden 745’inin gribe yakalandığı belirlenen salgından elde edilen bilgiler de bu seneki grip aşılarının H3N2 tipi virüse karşı koruyucu olamayacağını gösteriyor. ²

Bu salgında testleri pozitif çıkanların yüzde 26’sından fazlası grip aşısı yaptırmıştı ve testleri negatif olanların oranı da bu seviyede idi. 

H3N2 virüsündeki bu yılki değişiklikler, 2014-2015 yıllarında aşıyı bu kadar zayıflatan mutasyonları hatırlatıyor. ³

H3N2 türü grip virüsleri aşı hazırlanması sırasında mutasyona uğruyor

Proceedings of National Academy of Sciences’de yayınlanan araştırmada tavuk yumurtalarında üretilen tohumluk grip virüslerinin H3N2 türünün hemaglütinin yüzey antijenin mutasyona uğradığı ve bu virüsten hazırlanan aşıların koruyucu olamayacakları tespit edilmişti. ⁴

Hemaglütinin isimli yüzey antijeni grip virüslerinin enfekte edecekleri hücreye yapışmalarını sağlıyor.

Araştırmacılar, yumurtada üretilen virüslerde mutasyon olmasının kaçınılmaz olduğunu çünkü virüslerin bu mutasyon sayesinde ürediklerini, aksi takdirde üremenin mümkün olmayacağını bildiriyorlar.

İdeal bir grip aşısı nasıl olmalı?

İdeal bir grip aşısının hem enfeksiyonu hem ağır hastalık, hastaneye yatış ve ölümleri önlemesi beklenir.

Bunu da ancak burun yoluyla uygulanan, etkinliği ve emniyeti randomize kontrollü araştırmalarla ispatlanmış, hastalık yapma etkisi olmayan canlı virüs aşıları sağlayabilir.

Kas içine zerk edilen, sürekli mutasyon gösteren virüslere karşı hazırlanan, sağladıkları antikorlar birkaç ayda sıfırlanan aşılardan çok büyük bir fayda beklenemez.

Gelelim neticeye

Ağır grip ve ölüm riski yüksek olanlara grip aşısı yapılabilir ancak bir kişinin ağır hastalık ve ölüm riski arttıkça aşıdan faydalanma ihtimalinin de buna paralel azaldığı unutulmamalıdır.

Genel olarak doğru beslenme, hareketli olma, yeterli uyku gibi sağlıklı yaşamanın icaplarını yerine getirerek ve temizliğe dikkat ederek hem gripten hem diğer bütün enfeksiyonlardan korunmanın mümkün olacağına inanıyorum.

Bunlara inanmayan veya yeterli bulmayanlar aşı olmak için kollarını açabilirler. ⁵

^Kaynaklar:

<sup>1. https://www.medrxiv.org/content/10.1101/2021.12.15.21267857v1.full.pdf
2. https://www.cdc.gov/mmwr/volumes/70/wr/mm7049e1.htm
3. https://edition.cnn.com/2021/12/16/health/flu-vaccine-mismatch/index.html
4. http://www.pnas.org/content/early/2017/10/31/1712377114
5. https://www.independentturkish.com/node/73386/t%C3%BCrkiyeden-sesler/grip-a%C5%9F%C4%B1s%C4%B1-olmak-ya-da-olmamak-i%C5%9Fte-b%C3%BCt%C3%BCn-mesele
Makale adı: Antigenic and virological properties of an H3N2 variant that will likely dominate the 2021-2022 Northern Hemisphere influenza season</sup>

Kaynak: https://www.indyturk.com/node/457446/t%C3%BCrki%CC%87yeden-sesler/bu-senenin-grip-a%C5%9F%C4%B1lar%C4%B1-da-mutasyon-kurban%C4%B1

***

EK 1 (23.2.2023): Bu yıl grip aşısı yaşlıların hastaneye yatmasını önlemede %35, ikinci bir analizde ise %42; bağışıklık sistemi zayıf olan kişilerde hastaneye yatma riskini bir çalışmada %44, diğerinde ise %30 oranında azalttı.

Siz de yorumunuzu paylaşın: