Prof. Dr. Ahmet Rasim Küçükusta

Gönüllüler 1 hafta boyunca alışageldikleri sıvı alma düzenlerini sürdürürken normal hayatlarını yaşadı ve ne kadar sıvı aldıklarını kaydettiler.

Bunlar günlük sıvı içme alışkanlıklarına göre iki gruba ayrıldı:

Düşük Sıvı Grubu: Günlük 1.5 litreden az sıvı içenler

Yüksek Sıvı Grubu: Günlük tavsiye edilen miktarda (kadınlar için 2 litre, erkekler için 2.5 litre) sıvı içenler

Ardından, güvenilir bir stres testi olan “Trier Sosyal Stres Testi” (TSST) ne tâbi tutuldular; kısa sürede bir konuşma yapıp ardından zihinsel hesaplar yaptılar.

Test sırasında ve sonrasında alınan tükürük örneklerinde kortizol seviyeleri, kalp atış hızı, kaygı durumu, idrar osmolalitesi (yoğunluk) ölçüldü ve rengi değerlendirildi.

Her iki grup da test sırasında benzer düzeyde kaygı hissetti ve kalp atış hızları benzer şekilde arttı.

Düşük sıvı grubundakiler, stres testi sırasında yüksek sıvı grubuna kıyasla %50’den fazla kortizol tepkisi gösterdi.

Yüksek sıvı grubundakiler, daha sakin kortizol eğrisi gösterdi.

NOT: Kortizol (stres hormonu – halk arasında daha ziyade kortizon diye bilinir ama aslında vücudumuzun kendi ürettiği bir hormondur.

Bu yetersiz sıvı alımının, insanların stresi “hissetme” biçimini değiştirmediği ama vücudun strese verdiği biyokimyasal ve hormonal tepkiyi önemli ölçüde bozduğu şeklinde değerlendirilebilir. Yani vücut strese “içten içe” daha güçlü ve zararlı bir tepki veriyor ama bu farkına varılmıyor olabilir.

Düşük sıvı grubundaki katılımcıların idrarları daha koyu renkli ve yoğundu, bu da suboptimal (yetersiz) hidrasyonun göstergesiydi 

Ayrıca, çok fazla su içenlerde kortizol biraz daha yüksek çıktı.

Yeterince su içmediğinizde neler oluyor?

Vücudunuzdaki su düzenleme sistemi ile stres tepkisi sistemi yakından bağlantılıdır.

Vazopressin Hormonu Devreye Girer: Vücut susuz kaldığında, böbreklerin suyu tutmasını sağlayan vazopressin adlı bir hormon salgılanır.

Stres Merkezi Harekete Geçer: Vazopressin, beynin stres tepki merkezi olan hipotalamus üzerinde de etki gösterir.

Kortizol Yükselir: Vazopressin, hipotalamus aracılığıyla vücudun birincil stres hormonu olan kortizolün salınımını tetikler ya da artırır.

Kısacası, susuz kalmak, vücudunuzun strese karşı “tehlike var” alarmını gereğinden fazla çalmasına yol açar.

Asıl endişe nedir?

Buradaki asıl endişe, kortizolün sadece anlık bir stres göstergesi olmamasıdır. Araştırmalar, strese karşı abartılı kortizol tepkisinin uzun vadede kalp hastalığı, hipertansiyon, tip 2 diyabet, depresyon gibi risklerle ilişkili olduğunu göstermektedir:

Bu sebeple, yetersiz sıvı alımının uzun vadeli sağlık riskleri ile bağlantısının altında yatan mekanizmalardan biri, bu artmış stres tepkisi olabilir.

Gelelim neticeye

Yayın sayısını artırmak için yani spor olsun diye yapılmış olan bir çalışma. Metodu da yetersiz, sonuçlarına güvenmek hele de bir illiyet bağı kurmak mümkün değil.

Çalışma yeteri kadar sıvı almamanın kortizol seviyesini yükseltebileceğini ama bunun anlaşılmayabileceğini gösteriyor.

Bu tür araştırmalar benim kortizolümü daha çok yükseltiyor.

Aklı başında insanlar susadıkları zaman su içerler; bu, çay-kahve de olabilir ama gazoz, kola, meyve suyu, enerji içeceği olmamalıdır.

Her idrar yaptığınızda da rengini kontrol edin, açık sarı ise her şey yolunda demektir.

Kaynak: https://journals.physiology.org/doi/full/10.1152/japplphysiol.00408.2025

Makale: Habitual fluid intake and hydration status influence cortisol reactivity to acute psychosocial stress

***

Siz de yorumunuzu paylaşın: