Prof. Dr. Ahmet Rasim Küçükusta

Dikkat: Yazının sonunda ek var!

***

Spor yapmanın sadece kalp-damar hastalıkları ve kansere karşı değil beyin sağlığı için iyi olduğu, hafızayı ve öğrenmeyi güçlendirdiği bilinir.

Hatta yeni bir araştırmada, öğrenimden dört saat sonra yapılan yoğun fiziksel aktivitenin öğrenilen bilgilerin unutulmamasını sağladığı gösterilmişti (1).

Egzersizin bilişsel fonksiyonlar ve hafıza üzerine müspet etkilerinin nasıl gerçekleştiği konusunda çeşitli teoriler olmakla beraber bunun mekanizmaları hakkında yeterli bilgi mevcut değildi.

Cell Metabolism ‘ de yayınlanan yeni bir araştırmada, egzersizle hafıza güçlenmesinin ve farelerde beyin hücrelerindeki artışın kaslar tarafından üretilen ve salgılanan katepsin B adı verilen bir proteinle ilgili olduğu gösterildi (2).

Araştırma, katepsin B seviyelerinin fitnes ve hafıza ile pozitif korelasyonu olduğunu da gösteriyor.

Buna göre spor yapanlarda nörogenezisin (kök hücrelerden beyin hücrelerinin oluşumu) teşviki katepsin B’ nin beyinde kısa adı BDNF (brain-derived neurotrophic factor) olan büyüme faktörünü artırmasıyla gerçekleşiyor.

Araştırmada fare kas hücrelerinin egzersizi taklit eden etkileri olan AICAR adı verilen ilaçla kültürleri yapıldı.

2-4 hafta egzersiz yaptırılan farelerde katepsin B kan seviyesinin, beynin öğrenme ve hafıza ile ilgili bölgesi hipokampusta sinir hücrelerinin arttığı ve hafızalarının güçlendiği belirlendi.

Buna karşılık genetik mühendisliği ile geliştirilen ve katepsin B üretmeleri mümkün olmayan farelerde ise egzersizle ilgili bu etkiler görülmedi.

Araştırmada fare hipokampus progenitör hücrelerinin katepsin B ile muamele edilmesinin her ikisi de sinir büyüme faktörü olan BDNF ve doublecortin’ i artırdıkları belirlendi.

Aman dikkat!

Uyanık ilaç şirketleri bu araştırmayı da dayanak göstererek egzersiz yapamayan veya yapmaya fırsatı olmayanlar için katepsin B haplarını piyasaya sürebilir.

Bunun için diğer ilaç ve aşılarda da olduğu gibi bilim adamlarını (!) ve türlü çeşitli pazarlama numaralarını kullanmayı gayet iyi bilir.

Sakın bunlara kanmayın, taşıma suyla değirmenin dönmeyeceğini, hareket yapmanın yerini hiçbir ilaççın alamayacağını unutmayın.

Katepsin B

Katepsin B’ nin beyin hasarlarında sinir hücrelerinin (nöron) ölümlerinde ve beyinde amiloid plakların oluşumunda rolü olduğu ve bazı tümörlerin katepsin B salgıladığı biliniyor.

Bununla beraber bazı çalışmalar da katepsin B’ nin Alzheimer hastalığının temel bulgusu olan amiloid plakların temizlenmesinde de etkili olduğunu gösteriyor.

Buna göre, katepsin B farklı hastalıklarda ve farklı miktarlarda farklı etki gösteriyor olabilir.

Gelelim neticeye

Bu araştırma sağlıklı yaşamanın bir bütün olduğunu ispat ediyor.

Görüyorsunuz sağlıklı bir hayat için doktora, hastaneye, çekaba, taramalara, ilaca, aşıya gerek yok.

Adam gibi yaşamak, işte bütün mesele burada!

Kaynaklar:

1. http://www.cell.com/current-biology/pdf/S0960-9822(16)30465-1.pdf

2. http://www.cell.com/cell-metabolism/fulltext/S1550-4131(16)30247-9

***

EK 1 (13.3.2023): Being physically active at any time in adulthood, and to any extent, is linked with higher later-life cognitive state, but lifelong maintenance of physical activity was most optimal. These relationships were partly explained by childhood cognition and education, but independent of cardiovascular and mental health and APOE-E4, suggestive of the importance of education on the lifelong impacts of physical activity.

Kaynak: https://jnnp.bmj.com/content/early/2023/01/24/jnnp-2022-329955

Makale: Timing of physical activity across adulthood on later-life cognition: 30 years follow-up in the 1946 British birth cohort

***

EK 2 (29.7.2023): Günde 4-5 dakika hızlı yürüme, merdiven çıkma, ağır paket taşıma, aktif ev işleri, çocuklarla enerjik oyunlar oynamak gibi egzersizler kanser riskini genel olarak yüzde 18 azaltırken, bu oran bazı kanserler için yüzde 32’ ye çıkabiliyor. Bilim öyle hızla ilerliyor ki yakında kılını kıpırdatan kanser olmuyor derlerse şaşırmayın.

Kaynaklar:

https://jamanetwork.com/journals/jamaoncology/fullarticle/2807734

https://medicalxpress.com/news/2023-07-short-daily-linked-cancer.html

***

EK 3 (11.8.2023): Egzersiz, kanser hastalarının kan dolaşımındaki bağışıklık hücrelerinin sayısını; kanser riski ve kanser tedavilerinin yan etkilerini azaltıyor. Hastaların hayat kalitesi ve hastalığın prognozu iyileşiyor.

Kaynak: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/37085562/

Makale: The effect of acute exercise on circulating immune cells in newly diagnosed breast cancer patients

Kaynak: https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fphys.2022.1078512/full

***

EK 4 (11.9.2023): A pathological hallmark of Alzheimer’s disease (AD) is the deposition of amyloid-β (Aβ) protein in the brain. Physical exercise has been shown to reduce Aβ burden in various AD mouse models, but the underlying mechanisms have not been elucidated. Irisin, an exercise-induced hormone, is the secreted form of fibronectin type-III-domain-containing 5 (FNDC5). Here, using a three-dimensional (3D) cell culture model of AD, we show that irisin significantly reduces Aβ pathology by increasing astrocytic release of the Aβ-degrading enzyme neprilysin (NEP). This is mediated by downregulation of ERK-STAT3 signaling. Finally, we show that integrin αV/β5 acts as the irisin receptor on astrocytes required for irisin-induced release of astrocytic NEP, leading to clearance of Aβ. Our findings reveal for the first time a cellular and molecular mechanism by which exercise-induced irisin attenuates Aβ pathology, suggesting a new target pathway for therapies aimed at the prevention and treatment of AD.

Makale: Irisin reduces amyloid-β by inducing the release of neprilysin from astrocytes following downregulation of ERK-STAT3 signaling

Kaynak: https://www.cell.com/neuron/fulltext/S0896-6273(23)00623-2

***

Siz de yorumunuzu paylaşın: