Prof. Dr. Ahmet Rasim Küçükusta

Bağırsaklardan çıkan hormon ve sinirsel uyarıların ruh sağlığı üzerine önemli tesiri olduğu çok iyi biliniyor.

Mideden salgılanan ve açlık hormonu olarak bilinen, temel işlevi iştahı artırmak olan grelin de sadece iştah ve enerji dengesini düzenlemekle kalmıyor, ruh hali ve stres tepkilerini etkileyebiliyor.

Journal of Psychiatric Research’ da yayınlanan yeni bir araştırmada, açlıktan sonra daha yüksek grelin seviyelerinin, özellikle ilaç kullanmayan depresyon hastalarında daha iyi bir ruh hâli ile ilişkili olduğunu ortaya koydu.

Grelinin depresyondaki rolü üzerine yapılan önceki çalışmalar karışık sonuçlar vermişti; bazıları daha yüksek seviyelerin ruh halini iyileştirebileceğini gösterirken, diğerleri önemli bir etki bulamamıştı.

Açlığın motivasyon ve ruh hâli üzerinde akut etkileri olduğu biliniyor. Açlık genellikle ödül aramak için daha büyük bir motivasyon ve olumsuz bir ruh hâli (‘hangry‘) ile ilişkilendirilmekle beraber, açlık müdahalelerinin antidepresif etkileri ortaya çıkardığı gösterilmiştir.

Bu araştırmada, kısa süreli açlıktan etkilenen grelin seviyelerinin majör depresif bozukluğu olan kişilerde ruh hâlini iyileştirici etkisi incelendi.

Çalışma 52 depresyon hastası ve 51 sağlıklı kontrol katılımcısı dahil 103kişi üzerinde yapıldı. Katılımcılar 20 ila 50 yaşları arasındaydı ve vücut kitle indeksi normal aralıktaydı. Ciddi zihinsel bozuklukları, yeme bozuklukları veya önemli tıbbi durumları olanlar çalışmaya alınmadı.

Katılımcılar 12 saat boyunca gece boyunca aç kaldı ve ardından grelin düzeylerini ölçmek için kan örnekleri alındı. Ayrıca görsel analog ölçekler kullanarak açlık, tokluk, susuzluk, yorgunluk ve ruh hallerini de bildirdiler. Kan örneklerinde acyl ve des-acyl grelin ölçüldü.

Hormonun aktif formu olan acyl grelinin daha yüksek seviyelerinin iyileşen bir ruh hâli ile ilişkili olduğu görüldü. Bu etki, sağlıklı kontrol katılımcılarına kıyasla depresyon hastalarında daha belirgindi. Spesifik olarak, daha yüksek asil grelin seviyelerine sahip hastalar daha az olumsuz ve daha fazla olumlu etki bildirdi.

Gece boyunca aç kaldıktan sonra yükselen grelin seviyelerinin, hem sağlıklı insanlarda hem de depresyonlu hastalarda iyileşen bir ruh hali ile ilişkili olduğu anlaşılıyor.

Bu sonuçlar, açlığın ruh hâlini iyileştirici etkilerinin motivasyonel etkileriyle bağlantılı olabileceğini gösteriyor. Grelinin beyinde dopamin salınımını artırarak motivasyonu da kolaylaştırdığı biliniyor. Bağırsaklardan gelen sinyallerin ruh halini nasıl iyileştirebileceğinin daha iyi anlaşılması, depresyon için daha etkili tedavilere yol açabilir.

Antidepresan ilaç almayan depresyon hastalarında grelin ile duygudurum arasındaki ilişkinin daha güçlü olması, antidepresanların grelinin duygudurum artırıcı etkilerine müdahale edebileceğini düşündürüyor.

Araştırmada ayrıca ruh hâlindeki iyileşmenin belirli ruh hâli öğeleriyle sınırlı olmadığı, genel olarak daha iyi bir ruh hâli durumuyla ilişkili olduğu da tespit edildi.

Katılımcılar kendilerini daha fazla aç hissetmeseler bile, daha yüksek grelin düzeylerinin daha iyi bir ruh hali ile ilişkili olması gibi bir tutarsızlık, çoğu katılımcının çok aç olması, öznel açlık hislerindeki orta büyüklükteki farklılıkları maskelemesi ve ruh hali için böyle bir tavan etkisinin olmaması ile açıklanıyor.

Araştırma, depresyon tedavisinde bağırsak kaynaklı sinyallerin dikkate alınmasının önemini vurgulamakla birlikte, çalışma kısa süreli açlığa odaklanmıştır; daha uzun süreli açlık veya kilo verme müdahaleleri farklı bilgiler sağlayabilir.

Ayrıca, araştırmacılar sadece endojen grelin seviyelerini ölçtü ve ruh hâli üzerindeki etkilerini doğrulamak için deneysel uygulama kullanılmadı.

Açlık, bir dizi hormonal değişikliğe yol açıyor

Dolaşımdaki hormonlardaki diğer birçok değişiklik ruh hâlinin iyileşmesine katkıda bulunabilir. Grelinin duygudurum artırıcı etkisini kesin olarak ortaya koymak için grelinin uygulandığı deneysel araştırmalar gereklidir.

Depresyon tedavisini iyileştirmek için bedensel sinyallerin düzenleyici etkileri önemli olabilir ve bunları iyi ortaya koymak gerekir.

Meselâ, açlığın motivasyon ve ruh hali üzerinde hızlı ve güçlü etkiler yaratabileceği biliniyor ama uzun tedavi süreleri boyunca klinik olarak anlamlı daha büyük etkiler elde etmek için bu tür bedensel sinyallerden nasıl yararlanılabileceği belli değil.

Bağırsak-beyin eksenini hedeflemek, tedavilerin etkinliğinde anlamlı iyileşmeler elde etmek için çok umut verici görünüyor.

Majör depresif bozukluk, kalıcı üzüntü, umutsuzluk ve çoğu faaliyete karşı ilgi veya zevk eksikliği duygularıyla karakterize yaygın bir ruh sağlığı durumudur. Bu semptomlar günlük işlevselliği ve yaşam kalitesini önemli ölçüde bozar.

Kaynak:

https://www.psypost.org/ghrelin-hormone-linked-to-better-mood-after-fasting-in-depressed-patients/

https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0022395624002590

Makale: Ghrelin is associated with an elevated mood after an overnight fast in depression

***

Siz de yorumunuzu paylaşın: