Prof. Dr. Ahmet Rasim Küçükusta

Cochrane grubu tarafından yayınlanan “Sağlıklı çocuklarda gribin aşı ile önlenmesi” başlıklı araştırmada 2 yaşından küçük çocuklarda grip aşısının etkili olduğunu gösteren yeterli kanıt olmadığı ortaya çıktı.

Bu meta-analizde, sağlıklı çocuklarda grip aşılarının etkinliği (kanıtlanmış gribin önlenmesi) ve faydası (grip benzeri hastalığın önlenmesi) ile aşıya bağlı aksi tesirleri ortaya koymak amacıyla tüm kıyaslamalı çalışmalar değerlendirmeye alındı.

Bu amaçla 300 bin çocuğu kapsayan 17 tanesi randomize kontrollü, 19 tanesi kohort ve 11 tanesi de vaka-kontrol çalışması olan 75 araştırma ele alındı.

Bağımsız dört farklı uzman bu çalışmaların kalitesini belirledi ve verileri çıkardı.

Randomize kontrollü çalışmalardan bir grip vakasını (enfeksiyonu ve semptomları) önlemek için 6 yaşından küçük 6 çocuğun zayıflatılmış canlı virüslerle aşılanması gerektiği sonucuna ulaşıldı.

2 yaşın altında olanlar için kullanabilecek herhangi bir veriye rastlanmadı.

İnaktive aşıların 2 yaş ve altında olan çocuklarda plaseboya göre bir üstünlüğü yoktu.

6 yaşın üzerindeki çocuklarda bir grip vakasını önlemek için 27, grip benzeri hastalığın önlenmesi için de 8 çocuğun aşılanması gerekir.

Aşıların, sekonder vakalar, alt solunum yolları enfeksiyonu, ilaç kullanımı, orta kulak iltihabı ve komplikasyonları ile sosyo-ekonomik etkiler üzerine etkisi olduğuna ait de bir delil bulunmadı.

Çocukların okullarından, anne-babalarının işlerinden geri kalmaları üzerine tek bir çalışmada zayıf delil elde edildi.

Araştırma plânı ve verilerin sunulmasındaki değişkenlik sebebiyle aşıların güvenilirliği ile alâkalı bir meta-analiz yapılamadı.

Zayıflatılmış canlı grip aşılarının güvenilirlik sonuçlarının yanlılığını gösteren yaygın deliller manalı bir analiz yapılmasına engel oldu.

Belirli bir marka monovalen pandemik aşı çocuklarda katapleksi ve narkolepsi ile alâkalı bulundu ve özel durumlarda ateşli havale gibi ciddi zararlara ait az sayıda delil tespit edildi.

Yazarların kanaati

Grip aşıları 2 yaşından büyük çocuklarda grip vakalarını önlemede etkilidir ama 2 yaşından küçük olanlar için çok az delil vardır.

Aşı etkinliği ve faydası arasında kısmen farklı veri kümeleri, ayarlamalar ve virüs dolaşım örneklerindeki değişikliklere bağlı farklılıklar görüldü.

Aşıların güvenilirliği hakkında bir kıyaslama yapılamadı; bu da gelecekte yapılacak çalışmalarda aşı güvenirlilik verilerinin sunumu ve metotların standardizasyonun ne kadar önemli olduğunu gösteriyor.  

Grip aşılarının özel vakalarda narkolepsi ve ateşli havale gibi ciddi zararlarla ilişkili olduğu tespit edildi.

USA, Kanada, bazı Avrupa ülkeleri ve Avustralya’ da 6 aylıktan büyük sağlıklı çocuklara grip aşısı yapılması tavsiye edildiği hâlde, 2 yaş altındaki çocuklarda inaktive aşılarla alâkalı olarak tek bir araştırma bulunması şaşırtıcı oldu.

Eğer bir halk sağlığı politikası olarak çocuklara aşı yapılması tavsiye edilecekse, acil olarak önemli sonuçları değerlendiren ve farklı aşıları doğrudan kıyaslayan geniş kapsamlı çalışmalara ihtiyaç vardır.

Tüm dünyadaki vakalarla ilgili muhtemel zararları ortaya koymak bu analizin kaynakları dışındadır.

Bu analiz endüstri tarafından desteklenen çalışmaları da kapsamaktadır.

2007’ ye kadar yayınlanmış olan 274 grip aşısı çalışmasının daha önce yapılan bir değerlendirmesinde, endüstri destekli olanların diğer çalışmalara göre metodolojik kalitesi ve büyüklüğünden bağımsız olarak daha prestijli dergilerde yayınlandıkları ve daha çok site edildikleri bulunmuştu.

Kamu kaynaklarından sağlanan fonlarla yapılan araştırmalarda aşı için müspet sonuçlar bildirilmesi anlamlı derecede düşük idi.

Bu analiz, grip aşılarıyla alâkalı güvenilir delillerin zayıf olduğunu gösterdi ama çalışmaların kötü şöhreti ve sonuçlarının geniş çapta maniplasyonuna ait deliller var.

Bu analizin muhtevası ve sonuçları bu bulguların ışığı altında yorumlanmalıdır.

Gelelim neticeye

Sıra benim yorumumda.

Bilirsiniz modern tıp ‘kanıta dayalı tıp’ tır. Tüm söylemlerini ‘bilimsel kanıtlara’ dayandırır; tecrübenin, uzman kanaatinin fazla önemi yoktur.

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) de Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi (CDC) de modern tıbba yön veren ve her kelâmları ‘tabîbânı cihan’ tarafından ‘Allahın emri’ olarak kabul edilen kuruluşlardır.

Bu iki kuruluş da senelerden beri ‘6 aylıktan büyük olan herkesin her yıl grip aşısı olmalarını’ tavsiye ederler (1, 2) ama bu meta-analiz 2 yaş altında olan çocuklar için yeterli “kanıt” olmadığını gösteriyor.

Kısa süre önce yayınlanan CIDRAP raporunda da “grip aşılarının 2 ila 17 yaş arasındaki çocuklarda koruyuculuğunun tutarlı kanıtlarının olmadığı” sonucuna varılmıştı (4):

“Son otuz senede grip hastalığını ve ölümleri azaltmak için aşı olması gereken nüfus genişletilmiştir ama bu tavsiyeler bilimsel verilere değil mesleki kanaatlere dayanmaktadır.

1964-1986 arasında özellikle komplikasyon riski yüksek olanlara tavsiye edilen grip aşısının kapsamı 1986’ dan itibaren bu kişilerle yakın temasları olanları kapsayacak şekilde genişletildi. 1999-2010 arasında giderek daha fazla gruplar için de tavsiye edildi ama tüm bunlar yeni bilimsel verilere göre değil uzman ve kuruluşların kanaatlerine göre yapıldı.”

Siz de kendi yorumunuz yapın.

KAYNAKLAR

1. http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/14651858.CD004879.pub4/pdf/abstract

2. http://www.who.int/influenza/vaccines/use/en/

3. http://www.cdc.gov/flu/protect/whoshouldvax.htm

4. http://www.cidrap.umn.edu/cidrap/files/80/ccivi%20report.pdf

Siz de yorumunuzu paylaşın: