HABERİNİZ OLSUN
ETİBBA DİYOR Kİ
DERDİME BİR ÇARE
TABİBAN-I CİHAN İÇÜN
BENİM ŞARKILARIM
BUNAMAYI ÖNLEYECEK BEŞ ANAHTAR
Dikkat: Yazının sonunda ek var!
***
Dünya Sağlık Teşkilatı (WHO) bugünkü sayısı 50 milyon olan, 2050’ de hasta sayısının üçe katlanacağı bunama (demans) hastalığı için 96 sayfalık bir kitapçık yayınladı.
Harvard Tıp Fakültesi kitabı özetlemiş, ben de onlardan özetledim:
Yaşlanmayla ortaya çıkan ve beyin fonksiyonlarının bozulduğu ilerleyici bir hastalık olan bunamanın (demans) birçok türü olmakla beraber en sık rastlananları Alzheimer ve vasküler yani damarsal bunamadır. Araştırmalar her iki tablonun birçok ortak tarafları olduğunu ve oluşumlarında beslenme ve hayat tarzıyla alakalı faktörlerin çok önemli olduğunu göstermektedir.
Düzenli fiziki aktivite
Haftada en azından 150 dakika egzersiz bunama riskini azaltır.
Vejetaryen beslenme
Birçok araştırma Akdeniz Diyeti gibi sebze, meyve, tam tahıl, sağlıklı yağlar ve deniz ürünlerinden zengin beslenmenin hafıza kaybını önlediğini gösteriyor. Günde en az beş sefer sebze, meyve yiyin.
Beyaz un ve beyaz pirinç, ilave şeker, sodyum ile tereyağı ve yağlı et gibi doymuş yağlardan oluşan işlenmiş gıdalar toksik ve enflamasyon yapıcıdır.
WHO, sağlığa olan faydalarını gösteren yeterli delil bulunmayan herhangi bir besin desteğinin alınmasını da tavsiye etmiyor.
Sigaranın kesilmesi, bilişsel bozuklukların başladığı kişilerde alkolün azaltılması isteniyor.
Diğer tavsiyeler arasında etkinliği kesin ispatlanmamış olmasa da iyi uyku, iyi ilişkiler, sosyal faaliyetler de yer alıyor.
Tüm bu tavsiyeler kalp hastalıkları için de aynen geçerlidir
Kalp damarlarının tıkanmasına yol açan hastalıklar ve etkenler vücudun diğer damarlarını da beyin damarlarını da tıkarlar.
Alzheimer’ li hastaların beyinleri tüp şeklinde girift proteinlerle (neurofibrillary tangles) doludur ama bunlarda beyin damarlarında hasar ve beyin kan akımında azalma da vardır.
Buna göre, beyin kan akımının iyi olması beyinde biriken bu tübüler proteinlerin temizlenmesi ve girift hale gelmesinde ana faktördür: Beyin kan akımı azalması Alzheimer riskini artırır, kan akımını artıran faktörler Alzheimer riskini azaltır.
Gelelim neticeye
WHO’ nun tavsiyeleri arasında katıldıklarım, katılmadıklarım, kısmen katıldıklarım var.
BİR: Egzersiz çok önemlidir ama bu vazife gibi değil keyifle yapılmalıdır. Egzersiz asla vücudu, kasları, kemikleri zorlamamalıdır. Yürümek, yüzmek en ideal egzersizlerdir. Spor salonuna gitmek doğru değildir, kültürfizik hareketleri evde yapılmalıdır. Egzersiz için süre dayatılmamalıdır, herkes keyfince hareket edebildiği kadar hareketli olmalıdır.
İKİ: Beslenme adam gibi gıdalarla adam gibi olmalıdır. En az beş öğün sebze meyve akla ziyandır, tam tahıllara mesafeli olunmalıdır. Doymuş yağlardan değil bitkisel yağlardan uzak durulmalıdır. Unlu gıdalar ve meyve olabildiğince azaltılmalı, şeker sıfırlanmalıdır.
Teferruat için “Tıptan Uzak Sağlıklı Hayat” kitabıma bakabilirsiniz.
ÜÇ: WHO’ ya kocaman bir aferin! Bütün besin destekleri sinsi bir tuzaktır, asla alınmamalıdır.
DÖRT: Ne demek azaltmak, sigaranın tek nefesine alkolün bir damlasına da hayır!
BEŞ: Kaliteli ve yeterli süre gece uykusu + gündüzleri “kestirme” şarttır. Arkadaşlıklar, elektronik olmayan sosyal faaliyetler, hobiler, inanç olmazsa olmazlardandır.
Kaynak: https://www.health.harvard.edu/blog/whats-good-for-the-heart-is-good-for-the-mind-2-2019061216812
***
EK 1 (26.7.2024): En düşük bunama riski yüksek serum lutein + zeaksantin ve beta-kriptoksantin seviyelerine sahip olanlardır.
Sakın bunların hapını almaya kalkmayın.
Lutein ve zeaksantin lahana, ıspanak, brokoli ve bezelye gibi yeşil yapraklı sebzelerde bulunur.
Beta-kriptoksantin portakal, papaya, mandalina ve hurma gibi meyvelerde bulunur.
Bu antioksidanlar, beyni hücre hasarına sebep olabilecek oksidatif stresten korumaya yardımcı olurlar.
Kaynak: https://n.neurology.org/content/early/2022/05/04/WNL.0000000000200289
Makale adı: Association of Serum Antioxidant Vitamins and Carotenoids With Incident Alzheimer Disease and All-Cause Dementia Among US Adults
***
EK 2 (9.3.2025): 5 Martta iki araştırma yayınlandı.
1. araştırma: On yıl önce hormon tedavisi gören 70 yaş üstü kadınların beyinlerinde Alzheimer’a sebep olan tau proteinlerinin daha hızlı biriktiği tespit edildi. Tau birikimi, hafıza, navigasyon ve zaman algısında rol oynayan beyin bölgelerinde belirgindi.
2. araştırma: Menopoz semptomlarını hafifletmek için kullanılan östrojen bazlı hormon tedavisinin demans belirteçlerini hafifletebileceği belirlendi.
* İlk araştırma, ileri yaşta veya uzun süre önce hormon tedavisinin tau birikimini artırarak Alzheimer riskini yükseltebileceğini belirtirken, ikinci araştırma, menopoz semptomlarının şiddetinin gelecekteki bilişsel ve davranışsal sağlık üzerinde etkili olduğunu ve hormon tedavisinin bu semptomları hafifletebileceğini öne sürüyor. Hangisine inanalım?
Makale: Associations between hormone therapy use and tau accumulation in brain regions vulnerable to Alzheimer’s disease
Makale: Menopausal symptom burden as a predictor of mid- to late-life cognitive function and mild behavioral impairment symptoms: A CAN-PROTECT study
***
Sayın prf drum sizi saygıyla selamlıyorum. Kendinizi bozmamışsınız yani şöhret ve paradan yana değilde halka olan yakınlığını her değerin üstündedir. Sağolunuz varolunuz.
Sağlamasını yaptığınız uygun tespitleriniz için teşekkürler..