Dikkat: Yazının sonunda ek var!
***
Yeniçağ gazetesinde Burhan Ayeri’ nin yazısı:
Prof. Dr. Ahmet Rasim Küçükusta ile tanışmamız, aynı grupta çalışmamızla oldu. Her türlü kötü oluşuma açık bünyemin “açık kapı bıraktığı yerler”den giren mikroplara karşı beni uyaran da hocamdı. Hayy Kitap etiketli son kitabına verdiği ikinci başlık hayat felsefesini anlatmakta:
“Herkes için geçerli, kafa karıştırmayan, ucuz, basit, geleneksel ve bilim dışı.” Yayının kapağı da tam ona uygun. Ters tarafa bakan iki kaşık var. Birinde ilaç kapsülleri dolu. Diğerinde ise leblebiler.
Ön sözü de müthiş; “Kitabımı, beni emziren, şahane ev yemekleriyle besleyen, büyüten, sağlıklı yaşamamı sağlayan anneme, anneanneme, babaanneme, kaynanama ve biricik karıma hediye ediyorum.”
Aile yapımızı, klasik beslenme ritüelimizi anlatan bu kadar güzel bir ifade tarzı olabilir mi?
Bilgilendirme
Prof. Dr. Ahmet Rasim Küçükusta’nın gerçek amacı ise şöyle:
“Yazdıklarım, halkımızı bilgilendirmeye yöneliktir. Teşhis ve tedavi için kullanılamaz. Bunlar için mutlaka doktorunuza danışınız ve ona göre tedavi olunuz.”
Bana verdiği reçete!
Hocamdan benimle ilgili bir örnek aktarmak istiyorum. Aslında bunu bir zamanlar kısaca yazmıştım. Tekrarlayacağım. Hayatımın son 15 senesi bir sürü ağır ameliyatlarla geçti. İnanın bu işlerden bıktığım dönemde sadece Küçükusta’ya içimi döktüm. “Hocam şimdi de yarım düzine kolesterol ilacı verdiler.” dedim. O da bununla ilgili değerleri ve ilaçlarımı inceledi. Bana döndü ve “Şimdi benim tedavim başlıyor.” diye konuştu. “Yani” karşılığını verince devam etti; “Yarın sabahtan itibaren pastırmalı yumurta yiyerek başlayacağız.” Aradan bunca yıl geçti kolesterolümü hiç bu kadar uygun hâlde bulmamıştım. Yani “çivi çiviyi söker” derler ya, aynen o.
Adam gibi beslenme
Kitaptaki “öğüt reçeteleri”nden bazı alıntılar aktarmayı sürdüreceğim:
* Sağlığınız yerindeyse tıptan uzak durun. Gerçekten rahatsız iseniz baş vuracağınız tek yer modern tıptır. (Allah doktora muhtaç etmesin ama doktorsuz da bırakmasın) sözü tam da bunun için söylenmiş olmalı.
* Hasta olmamak büyük ölçüde kendi elimizde. Bütün mesele sağlıklı yaşamanın gereklerini yerine getirmekten ibarettir. Bu felsefeyi (Tıptan uzak sağlıklı hayat) sloganı ile özetliyorum.
Binlerce yıllık uyarı
* Atalarımızın asırlardır uyguladıkları beslenme modeli idealdir. Tıbbın babası Hipokrat bu gerçeği 2500 yıl evvel “besinler ilacınız, besininiz olsun” sözüyle ifade etmişti.
* Modern ticari tıbbın beslenme ile ilgili tavsiyelerinden daima uzak durun. Adam gibi beslenerek tüm kronik hastalıkları önlemek mümkündür. Hatta erken dönemde hepsini tedavi edebilirsiniz.
* Bu kitapta tıptan uzak sağlıklı yaşamanın ne demek olduğu, bunun nasıl başarılabileceği, adam gibi beslenerek nasıl sağlıklı olunacağı anlatılmaktadır.
Netice
Bu bir diyet kitabı değil. İçinde süper gıdalar, mucize kürler yok. Hastalıklar için özel formüller, sihirli reçeteler de bulamazsınız. Anlatılan, insanların binlerce yıldır nasıl beslendiğidir.
Önemli bir örnek
Türkiye’nin en az dörtte birinin şeker hastası olduğunu biliyoruz. Bilmediğimiz bunun çaresinin zeytin ağacında olduğu. Mitolojide tanrıçaların çocuklarını bu ağacın altında doğurdukları yazılıdır.
Esas unutulmaması gereken, zeytinin sadece meyvesinin değerli olması değildir. Yeni bir araştırma “zeytin yaprağı ekstresi”nin insülin direncini azalttığını ispatladı. Böylece pankreastan insülin salgısını artırdığını gösterdi.
Sadece bu örnek dahi hastalıkların temel sebebinin sağlıksız beslenme ve yanlış hayat tarzı olduğunu anlatmakta. Çareleri de yine tabiatta mevcut.
Bir şarkı
Prof. Dr. Ahmet Rasim Küçükusta’nın güzel özelliklerinden biri de TSM tutkusudur. Kitabının son bölümünde zeytin gözlüler için yazılmış bir şarkıya yer vermekte.
Sözleri Hüceste Aksavrın, bestesi Selahattin İçli‘ye ait “Zeytin gözlüm”le bitirmesi bu tutkusunu anlatır:
“Zeytin gözlüm sana meylim nedendir,
Bu sevmenin kabahati kimdedir.
Gül olmuşsun dikenlerin bendedir.
Zeytin gözlüm uzaklarda işin ne,
Şarkıları düşürürüm peşine.
Zeytin gözlüm özlem ektim yollara,
Rast gelirsen hâlimi sor onlara.
Gül kurusu akşamlar senden yana
Zeytin gözlüm uzaklarda işin ne,
Şarkıları düşürürüm peşine.”
Kaynak: https://www.yenicaggazetesi.com.tr/tiptan-uzak-saglikli-hayat-51619yy.htm
***
EK 1 (30.8.2023): Circulation’da yayımlandı: Reçeteye sebze-meyve yazarsak ne olur?
Amerikan Kalp Derneği’nin hakemli dergisi Circulation’da bugün yayınlanan yeni bir çalışma Kardiyovasküler Kalite ve Sonuçlar, reçete programlarının Amerika Birleşik Devletleri’nde kardiyovasküler hastalıklar ve gıda güvensizliği ile mücadelede güçlü bir araç olabileceğine dair ikna edici kanıtlar sunuyor. Çalışma, ülke genelinde dokuz ayrı programdan elde edilen verileri bir araya getirerek türünün en büyüğü olmasıyla dikkat çekiyor.
Programlar daha sağlıklı beslenme tercihlerini teşvik ediyor
Sağlık camiasında giderek daha fazla ilgi gören bir kavram olan reçete üretme programları, doktorların kalp hastalığı veya Tip 2 diyabet riski taşıyan hastalara ilaçlara ek olarak meyve ve sebze reçetesi yazmasına olanak tanıyor. Hastalar, perakende marketlerden veya çiftçi pazarlarından ücretsiz veya indirimli ürünlere erişmek için elektronik kartlar veya kuponlar alırlar.
Çalışmanın başyazarı ve UMass Chan Tıp Fakültesi’nde öğretim görevlisi olan Dr. Kurt Hager, “Bu sonuçlar, reçete üretmenin sağlık ve refahın iyileştirilmesi için önemli bir temel oluşturabileceğini gösteriyor” dedi.
Kardiyovasküler sağlık üzerindeki etkisi
Bu programlara ortalama altı ay boyunca katıldıktan sonra, yetişkinler daha düşük kan basıncı, kan şekeri ve vücut kitle indeksi (BMI) seviyeleri bildirdi. Özellikle, başlangıçta yüksek tansiyonu olan yetişkinler arasında sistolik kan basıncı 8 mm Hg’den fazla düşmüş ve diyastolik kan basıncı yaklaşık 5 mm Hg azaldı. HbA1C ile ölçülen kan şekeri seviyeleri, diyabetli yetişkinler arasında yüzde 0,29 ila 0,58 puan arasında düştü.
Gıda güvensizliği ile mücadele
Çalışma ayrıca ürün reçetesi programlarının gıda güvenliğini artırma potansiyeline de ışık tuttu. Çalışmadaki hem yetişkinlerin hem de çocukların programı tamamladıktan sonra gıda güvensizliği bildirme olasılıkları önemli ölçüde azaldı. Yetişkin katılımcıların sağlık durumlarının daha iyi olduğunu bildirme olasılığı %62 daha fazlayken, çocukların bildirme olasılığı iki kattan daha fazlaydı.
Gelecekteki çıkarımlar
Amerikan Kalp Derneği’nin klinik bilim sorumlusu Mitchell Elkind, M.D., M.S., FAHA, daha fazla araştırma yapılması gerektiğini vurguladı. “Bu analiz, gıda güvensizliğini azaltmak ve sağlık önlemlerini iyileştirmek için sübvansiyonlu ürün reçetelerinin potansiyelini göstermektedir. Gelecekteki araştırmaların randomize kontrollü çalışmaları içermesi gerekecektir” dedi.
Büyüyen bir girişim
Bu çalışmanın bulguları, Amerikan Kalp Derneği ve Rockefeller Vakfı’nın Eylül 2022’de başlattığı “Gıda İlaçtır Girişimi “nin hemen ardından geldi. Girişim, kronik hastalıkları önlemek ve yönetmek için tıbbi reçete kavramını sağlıklı gıdalara genişletmeyi amaçlıyor.
Sınırlamalar ve ileri araştırmalar
Çalışmanın, kontrol grubu eksikliği ve COVID-19 salgınının bazı programlar üzerindeki etkisi de dahil olmak üzere çeşitli sınırlamaları vardı. Ancak veriler, ürün reçetesi programlarının sağlık sonuçlarını iyileştirmede ve gıda güvensizliğiyle mücadelede etkili olduğunu gösterdi.
Araştırma, kardiyovasküler hastalıkların ve gıda güvensizliğinin yükünü azaltmak için potansiyel olarak basit ama etkili bir araç sunan beslenme programlarının sağlık hizmetindeki kritik rolünün altını çizdi. Bu umut verici erken bulguları doğrulamak için daha titiz çalışmalar yapılması bekleniyor.
Makale: Impact of Produce Prescriptions on Diet, Food Security, and Cardiometabolic Health Outcomes: A Multisite Evaluation of 9 Produce Prescription Programs in the United States
K: https://www.ahajournals.org/doi/10.1161/CIRCOUTCOMES.122.009520
***
