Bilim dünyası aşılarla sağlanan bağışıklığın hastalık geçirmekle sağlanan bağışıklıktan daha güçlü olduğunu dile getiriyor. Amaç, aşıların etkinliklerinin çok yüksek olduğunu anlatmak ve insanları aşı olmaya teşvik etmek olabilir ama bu tür hakikatle uyuşmayan, abartılı açıklamaları bilime olan güveni sarsması bakımından doğru bulmuyorum.

Aşıların daha etkili olmasını sağlamak ve antikor cevabını artırmak için beslenmenin, hayat tarzının ve ruhsal durumumuzun yani moral, maneviyat ve motivasyonun büyük önemi var. Depresyon, stres, yalnızlık, hareketsizlik, uykusuzluk gibi etkenlerin bağışıklık sistemini zayıflatabileceği ve birçok aşının etkinliğini azaltabileceği biliniyor.

Mikrobiyota KOVİD’de de olduğu gibi enfeksiyonlara yakalanma, ağır hastalık ve ölüm risklerinde belirleyici olabilir. KOVİD’de bozulmuş olan mikrobiyotanın beslenme veya icabında probiyotik ve prebiyotiklerle düzeltilmesi tedavide çok işe yarayabilir. Bağırsaklarımıza gözümüz gibi bakmamız şarttır!

Dünyanın birçok ülkesinde koronavirüs aşılarının uygulanmaya başladığı şu günlerde, aşıların etkisinin daha az olması kuvvetle muhtemel olan yaşlılar ve kronik hastalığı olanlarda sağlıklı hayat tarzının, adam gibi beslenmenin, başta D vitamini, çinko, selenyum ve antioksidan vitaminler olmak üzere bazı gıda takviyelerinin ek fayda sağlayabileceğine inanıyorum.

Burun yoluyla uygulanan aşıların hem enfeksiyonun ve hem de bulaşmanın önlenmesinde daha etkili olması mümkün görünmekle beraber uygulanabilir hâle gelebilmeleri için daha pek çok çalışmaya ve zamana ihtiyaç var. Bu durumda sistemik yolla uygulanan aşılarla yetinmek zorundayız.