Madrid’in en eski semtlerinden La Latina’da gece saat 10, ama restoranlar insan kaynıyor.
Turistler bunun nedenini Akdeniz ülkelerine özgü rahatlığa bağlayabilir, ama gerçek neden çok daha ilginç. İspanyollar yanlış zaman diliminde yaşıyor ve bu durum 70 yıldır devam ediyor.
Haritada İspanya İngiltere, Portekiz ve Fas ile aynı boylamda olmasına rağmen Orta Avrupa Zaman Dilimini kullanıyor. Yani 2500 km doğusundaki Sırbistan ile aynı saati paylaşıyor.
Peki İspanyollar neden coğrafi zaman diliminin gerisinden geliyorlar?Franco’nun rolü
1940’ta General Francisco Franco, Nazi Almanyası ile dayanışma amacıyla İspanya’da saatleri ileri almıştı.
İspanya İç Savaşı’nın yarattığı yıkım nedeniyle, böyle bir konudan şikayet etmek kimsenin aklına bile gelmemişti o zaman. Günün aynı vaktinde yemeklerini yemeye devam ettiler. Ama saatler ileri alındığı için 1’de yedikleri öğle yemeği 2’ye, 8’de yedikleri akşam yemeği 9’a kaymış oldu.
İkinci Dünya Savaşı sona erince eski saate geri dönülmedi. Ama İspanya Başbakanı Mariano Rajoy geçen yıl yaptığı açıklamada, işgününün akşam 8 yerine 6’da sona ermesi için hükümetin bir plan hazırladığını söylemişti. Bu plan Orta Avrupa zaman diliminden Greenwich zaman dilimine geçilmesini de öngörüyordu. Ve ülke çapında yoğun bir tartışma başladı.
Doğru zaman diliminden 60 dakika geride olmak güneşin geç doğması ve geç batması anlamına geliyor.
İspanya’ya bağlı Balear Adaları (Mayorka, Minorka, İbiza’yı da kapsıyor) özerk yönetimi, Greenwich saatine dönülmesini istemiyor.
Ancak İspanya halkının çoğunluğu açısından, yanlış zaman diliminde yaşamak uykusuzluğa ve verimlilikte düşüşe neden oluyor. İspanya’da işgünü 9’da başlıyor; 2-4 arasında iki saat ara veriliyor ve işgünü 8’de bitiyor. İşten geç çıkılması ise sosyal hayatın daha geç saatlere bırakılması anlamına geliyor.
Kuzeybatıdaki Galiçya bölgesinde ise kışın güneş 9’da doğuyor. Yani burada yaşayanlar güne karanlıkta başlıyor.
2006’dan bu yana İspanya’nın doğru zaman dilimine geçmesi için kampanya yürüten bir kuruluşun başkanı Luis Casero’ya göre, “İspanya’da zamanın güneşe uyumlu olmaması sağlığı ve uykuyu olumsuz etkiliyor. Saatler değiştirildiğinde güneş bir saat erken doğmuş olacak ve insanlar doğallığından uyanacak, yemek saatleri bir saat geriye çekilmiş, bir saat fazla uyunmuş olacak.”
İspanyollar gece geç yatmalarını sabah kahve molası ve öğlen iki saatlik ara ile telafi etmeye, siesta’dan yararlanmaya çalışıyordu.
İş saatlerinin değişmesi İspanya’daki öğle uykusu geleneğini tehlikeye atabilir. Ama bunun nüfusun büyük kısmını etkilemeyeceği sanılıyor. Ocak 2017’de yapılan bir araştırmaya göre, İspanyolların yüzde 18’den azı düzenli öğle uykusu uyurken yüzde 60’ı hiç uykuya yatmıyor. Büyük kentlerde ve turistik bölgelerde öğle saatlerinde her yer açık kalmaya devam ediyor.
“İspanya’da siesta’yı kaldırmalıyız, çünkü gerçeklikle bağdaşmıyor” diyor Casero. “Saat dilimi değiştiğinde yemek saatleri öne çekilmiş ve bir saat fazla uyku uyunmuş olacağı için öğlen dinlenmeye gerek kalmayacak.”
Barcelona’da bir işletme fakültesinde iş-özel yaşam uzmanı ekonomist Nuria Chincilla’ya göre, turistler için akşamları bir iki saat fazla açık olmak değil, İspanyolların yaşam kalitesi daha önemli bir sorun.
“Sürekli jetlag halindeyiz. Turizm her zaman olacaktır, turistlerin pek umurunda da değil aslında. Günışığı süre olarak aynı kalacak, ekstra saatin sabah veya akşam olması onlar için önemli değil.”
