İLAÇ REKLÂMI YAPMAK HÜRRİYET’ E YAKIŞMIYOR

Yayınlanma tarihi: 11 Nisan 2016

Hürriyet’ teki “Statin kalp sınavını geçti” başlıklı haberde açıkça kolesterol ilaçlarının hatta genel manada tüm ilaçların reklâmı yapılıyor (1).

Bu, ne bir gazeteye ne de bir bilim adamına yakışır.

İlaç endüstrisini sadece hastalara ilaç satmak kesmiyor; amaçları düşük riskli olanlara hatta hiçbir riski olmayan sapasağlam insanlara da hap yutturmak.

Habere mevzu olan araştırma da sağlık yaşama tavsiyeleri sunmak için değil kolesterol ve tansiyon ilaçlarını sağlıklı insanlara da yutturmaya dayanak bulmayı amaçlıyor (2).

Üstelik de kolesterol ilacı üreten firma tarafından desteklenen araştırmadan çıkan “pire” kadar sonuç topluma “deve” olarak takdim ediliyor.

Yere göğe konamayan bu araştırmaya göre, ortalama 5.6 sene statin kullananlarda kalp-damar hastalıkları mortalitesi (ölüm oranı) ve öldürücü olmayan kalp krizi ve felç riski ilaç içmeyenlere göre sadece yüzde 1.1 az!

Hayır, yanlış okumadınız, sadece “yüzde bir nokta bir”!

İlacın kısa adı NNT (number needed to treat) olan ve bir kişinin fayda görebilmesi için kaç kişinin ilaç kullanması gerektiğini gösteren değeri ise yaklaşık 500.

Bu, sadece bir kişinin tedaviden fayda görebilmesi için 500 kişinin 5 sene kadar ilaç içmesi gerektiğini gösteriyor.

Başka bir ifade ile 500 kişi hap içecek, 499’ u bunu hem boşuna içmiş olacak ve hem de ilacın onlarca yan etkisine maruz kalabilecektir.

İdeal NNT’ nin 1 olması gerektiğini söyleyeyim de olayın vahametini daha iyi anlayın.

Sınav sonucuna bağımsız yorum

Hürriyet’ in “Statin kalp sınavını geçti” başlığıyla duyurduğu sınavın bağımsız yorumu şudur:

Dünya kadar para verip her gün hap içmenin ve ilacın diyabetten, hafıza kaybına, iktidarsızlıktan böbrek yetersizliğine, kas ağrılarından karaciğer hasarına, kataraktan Parkinson’ a kadar onlarca yan etkiye maruz kalmayı kabul etmenin bedeli kalp-krizi ve ölüm riskinizin yüzde 1.1 azalmasıdır.

Kolesterol hapı yutmak ya da yutmamak, işte bütün mesele!

İlaç şirketlerinin araştırmalarına ihtiyatla bakılmalıdır

Üstelik de bu araştırma AstraZeneca şirketinin sponsorluğunda gerçekleştiriliyor ve çalışmanın başı olan Salim Yusuf da maşallah endüstriyle fevkalade iyi ilişkileri olan biri.

Salim, Astra Zeneca dışında Novartis, Bristol-Myers Squibb ve Cadila Pharma’ dan destek ve para alıyor (3).

İlaç şirketlerinin kendi yaptıkları veya destekledikleri araştırmalara asla güvenmemek gerekir.

Bunu anlamak için muteber tıp dergisi Lancet’ in editörlerinden Horton’ a kulak verelim yeterli : (4, 5):

“Küçük denek grupları, minik etkiler, geçersiz tetkik analizleri, rezil çıkar çatışmalarının yanı sıra önemli olduğu şüpheli revaçtaki trendleri takip etme takıntısından muzdarip bilimin karanlığa doğru dönüş yaptığını dile getiren Richard Horton, katılımcılardan birinin ifade ettiği gibi ‘sağlam olmayan yöntemlerle sonuçlara varıldığını yazdı ve ekledi: “Tıp dünyasında yayınlananların çoğu doğru değil, bilimsel yayınların çoğunun belki yarısı yalan…”

“İlaç firmaları, tıp endüstrisinin önemliliğe olan aşkının, literatürü bir sürü istatistiksel peri masalıyla kirlettiğini dile getiren ünlü editör, “en kıdemli liderleri de dâhil bilim adamları, sıklıkla suiistimal derecesinde tepetaklak edilen araştırma kültürünü düzeltmek için hemen hiçbir şey yapmıyor” diye yazdı. ‘Kimse sistemi temizlemek için ilk adımı atmaya hazır değil’ dedi ve ekledi: “Bilimsel literatürün en az yarısı gerçek değil!”

Gelelim neticeye

Hürriyet gibi “halkın gazetesi” olma iddiasındaki gazetelerin birinci vazifesi “halkın sağlığını” ve genel anlamda da “halkın menfaatlerini gözetmek olmalıdır” (6).

Gün gelip bitki tüccarlarına yazı dizileri hazırlamak gün gelip etkinliği olmayan, çok az veya şüpheli olan ilaç, aşı ve tıbbi müdahalelerin reklâmını yapmak, endüstrinin ekmeğine yağ sürmek Hürriyet’ e yakışmıyor (7, 8, 9, 10, 11, 12).

Ve belki de çok yakışıyor, karar sizin!

Kaynaklar:

1. http://www.hurriyet.com.tr/statin-kalp-sinavini-gecti-40085014

2. http://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMoa1600176#t=articleTop

3. http://www.medpagetoday.com/MeetingCoverage/ACC/57082

4. http://www.thelancet.com/journals/lancet/article/PIIS0140-6736(15)60696-1/fulltext?rss%3Dyes

5. http://www.yenisoz.com.tr/bilimsel-yayinlarin-en-az-yarisi-yalan-haber-11893

6. http://www.hurriyet.com.tr/50-yil-once-50-yil-sonra-bu-gazete-39017225

7. http://ahmetrasimkucukusta.com/2015/10/07/yazilar/tip-yazilari/rahim-agzi-kanseri-asisi/hurriyet-teki-saglik-haberinin-arkasinda-ne-var/

8. http://ahmetrasimkucukusta.com/2015/08/04/yazilar/tip-yazilari/asilar/bilim-akademisinin-bilim-disi-asi-raporu/

9. http://ahmetrasimkucukusta.com/2015/10/19/yazilar/tip-yazilari/beslenme/canan-karatay-i-yalanlama-kongresi/

10. http://ahmetrasimkucukusta.com/2010/06/19/yazilar/tip-yazilari/rahim-agzi-kanseri-asisi/sinsi-sinsi-yapilan-bir-hpv-asisi-reklami/