HABERİNİZ OLSUN
ETİBBA DİYOR Kİ
DERDİME BİR ÇARE
TABİBAN-I CİHAN İÇÜN
BENİM ŞARKILARIM
KOVİD-19′ DA SİNDİRİM SİSTEMİ HASTALIKLARI RİSKİ VE ORUÇ
Gastro-enteroloji uzmanı, “Mutlu Bağırsak” kitabının yazarı Dr. Atilla Bektaş‘ ın yazısı:
Ramazanın ikinci haftasına geldiğimiz şu günlerde hastalarımızdan ‘’hangi sindirim sistemi hastası oruç tutamaz hangisi tutar’’ klasik sorular ve ‘’ covid-19 için riskim var mı’’ diye yeni sorular geliyor.
Bende bu sorularınızın yanıtını toplu şekilde buradan A’da Z’ye masaya yatıracağım. Öncelikle bana bu olanak verildiği için teşekkür ederek sohbetime başlıyorum.
Covid-19 olarak adlandırılan virus, şiddetli akut solunum yolu sendromuna (SARS) yol açtığından “SARS-CoV-2” olarak da adlandırılmaktadır. Covid-19 enfeksiyonu; yaşlılarda, sigara içenlerde, başka kronik hastalığı (astım, diyabet veya kalp hastalığı gibi) olanlarda ve bağışıklık sistemi yetersiz kişilerde daha ağır seyretmektedir.
Bu salgının olduğu dönemde hangi sindirim sistemi hastalıkları bu enfeksiyon için risktir, kimlerin oruç tutması risklidir, gelin birlikte göz atalım:
Ramazanda uygulanacak beslenme kuralları normal zamanlarda uygulanan beslenme kurallarıyla aynıdır. Öncelikle Ramazan ayı, Covid-19 için en büyük risklerin başında gelen sigarayı bırakmak için fırsat olarak değerlendirilebilir.
Covid-19 hastalığına yakalanmış ve tedavisi devam eden kişilerin oruç tutması düşünülemez. İleri yaştakiler, özellikle kematerapi gören kanser hastaları ve oruç tutmaya engel kronik hastalığı bulunanların oruç tutması ise risklidir.
Sık görülen sindirim hastalıklarında durum nedir?
Hafif reflü, gastriti olanlar oruç tutabilirken; aktif mide-onikibağırsak ülseri olan ya da önceden mide kanaması geçirmiş olanlar oruç tutamazlar. Safra kesesi taşı olanlarda açlık durumunda, safranın bileşimindeki kolesterol içeriği artarak safra taşı oluşumuna ve şiddetlenmesine neden olur . Gebelikteki bulantı-kusması olanlarda (hiperemezis gravidarum) şikayetlerinde artış oluşturur.
Divertikül (bağırsakta cepleşme), huzursuz bağırsak sendromu (IBS) olanların oruç tutmasında sakınca olmadığı gibi yeterli su tüketmeleri kaydı ile bilakis fayda sağlayabilirler. Alkol dışı yağlı karaciğer hastalığının (NAYKH) oruçta fayda sağlamaktadır.
Bu yönü ile saydığımız hastalıklardaki yaklaşım diğer ramazanlardakilerden farklı bir durum göstermez. Buna karşın, diğer bazı sindirim hastalıklarında durum faklıdır.
Hepatit B taşıyıcısı ve Hepatitli hastalar için risk var mı?
The European Association for the Study of the Liver (EASL) göre ‘’İnaktif HBsAg taşıyıcısı’’ olanlarda ve ‘’Kronik Hepatit B’’ tedavisi gören hastalarda covid-19 enfeksiyonu ile artan bir risk literatürde belirtilmemiştir. Bununla birlikte, ağır karaciğer hastalığı olan ve karaciğer nakli sonrası hastalarda, vücut direnci düşük olacağından covit-19 için risk oluşturabilirler.
Hepatit C enfeksiyonu içinde benzer durum söz konusudur.
‘’İnaktif HBsAg taşıyıcısı’’ olanlarda ve ‘’hafif kronik hepatit’’ hastalarının karaciğer fonksiyon testlerinde önemli değişikliklere neden olmazken, ilerlemiş karaciğer hastalığı olanlarda oruç önerilmez.
Sindirim sistemi kanamalarından sirozda görülen özefagus (yemek borusu) varislerinin sebep olduğu kanamalarda azalma gözlenir. Bu azalma, oruç esnasında tok olanlara oranla varis basıncının azalması ile açıklanabilir. Ancak bu grup hastaların diğer riskler açısından doktor kontrolünde olmaları gerekmektedir.
Splenektomili (Dalağı alınmış) olanlarda risk nedir?
Splenektomili hastalarda covid-19 için fazladan bir risk henüz bildirilmemiş. Ancak splenektomili kişiler; genel olarak bağışıklık sistemi daha zayıf olup, pnömoni (zatüre) ve menenjit gibi bakteriyel enfeksiyonlar için daha çok risk altındadırlar. Bu hastalara pnömokok, meningokok ve H. influenzae tip B aşısı önerilmektedir.
Bu kişilerin, başka eşlik eden kronik bir hastalığa sahip değillerse oruç tutmasında bir sakınca yoktur.
Çölyak hastalığı olan kişiler COVID-19 riski nasıldır?
Covid-19 enfeksiyonunun, çölyak hastalarında fazladan bir risk oluşturduğuna dair herhangi bir çalışma henüz tıbbi literatürde yoktur. Kuzey Amerika Pediatrik Gastroenteroloji, Hepatoloji ve Beslenme Derneği (NASPGHAN) Çölyak Özel İlgi Grubu, çölyak hastalığı olan bireylerin covit-19 ile enfekte olma riskinde artış ve hastalığı diğerlerinden şiddetli seyretme olasılığının bulunmadığını bildirmektedir.Bununla birlikte, Çölyak Hastalığı Vakfı Tıbbi Danışma Kurulu tarafından; pnömokok ve grip aşıları, 14-65 yaş arasındaki çölyak hastalarını sekonder pnömoni enfeksiyonuna karşı korunmak için önerilmektedir.
Kontrol atındaki yetişkin çölyak hastalarının oruç tutmasında bir sakınca yoktur.
İnflamatuar Bağırsak hastalığında(IBH) durum nedir?
Covid-19, IBH (Ülseratif kolit ve Crohn hastalığı) hastalarında fazladan bir risk getirmiyor. Bununla birlikte tedavi için kullanılan bağışıklığı baskılayan ilaçlar hastalık için risk oluşturabiliyor. Ancak uluslararası bütün İBH derneklerinin ortak görüşü: İBH hastalarında, immünosüpresif olarak adlandırılan bağışıklık sistemini baskılayan tedavinin (azathiopurin-İmuranR vb) ve biyolojik ajanların (adalimumab-HumiraR vb) duraklatılması önerilmemektedir. Çünkü bu ilaçlara ara verilmesi hastalar için ciddi ve geri dönüşü olmayan zararlar oluşturabilmektedir.
Mesalazin (SalmidenR, SalofalkR, PentasaR, AsacolR) kullananlar ise güven altında olup tedaviyi sürdürülmelidirler. Kortizon ise bu süreçte kullanılmamalı kullanılıyorsa mümkün olan en kısa sürede kesilmelidir. Ayrıca Avrupa Crohn ve Kolit Organizasyonu (ECCO) kılavuzları immunosupresif tedavi alan İBH hastalarına influenza (grip) aşısı önerilmelidir.
Tedavi amaçlı immunosupresif, biyolojik ajan ve methotrexate (methotrexate ebeweR vb) kullananlar ile hastalığın aktif dönemindekiler oruç tutamaz. Remisyonda (uyuma dönemi) olanların tedavi ve beslenmelerine dikkat ederek, doktorunun izni ile tutmasında bir sakınca yoktur.
Yeni yapılan bir araştırmada, özellikle orta-ağır covid-19 enfeksiyonun da bazı hastaların sindirim sisteminin de etkilediği ortaya çıkmıştır. Hastalarda ateş, yorgunluk, öksürük, solunum sıkıntısına ilaveten; iştahsızlık, bulantı, kusma ve ishalin de eşlik ettiği görülmüştür. İlginç olarak; 204 Covid-19’lu hastanın 6’da solunum sistemi bulgusu olmadan, ishal gibi sindirim sistemine ait bulgular vardı.
En son araştırmalar bunlar: ancak size en uygun tedaviyi doktorunuzun vereceği unutmayın.
Bilimle kalın
Bu hoca da probyotik hap satanlardan değildir inşallah. Önce güzel güzel anlatıyorlar sonra hapını içmezsen olmaz hele de benim çıkardığım hapımı içmezsen asla olmaz diyorlar.
oruç tüm hastalıklar için şifadır, Dr aidin Salih neredeyse tüm hastalıkları on günlük şifa oruçları ile tedavi etmiştir, modern tıp çıkara dayalı olduğu için bunları dile getiremez