Sahada çalışan doktorların gözlemleri çok değerli olmakla beraber hidroksiklorokinin etkinliği ve emniyeti ancak randomize kontrollü araştırmalarla belirlenebilir. Bir an önce aşı geliştirmek ve uygulamaya sokmak için başta hayvan deneyleri olmak üzere birçok aşamanın atlanmasının doğru olmadığını, bunun çok büyük problemlere yol açabileceğini düşünüyorum.

KOVİD’de etkili ve emniyetli olduğunu gösteren bir araştırma olmayan sıtma ilacının (hidroksiklorokin) hastalığın önlenmesinde de işe yaramadığı gösterildi. Bizde de yaygın olarak kullanılan ilacın erken verildiğinde yoğun bakım ihtiyacı ve ölümlerde azalma sağladığı “söyleniyor”. Ekran ekran dolaşan bilim adamlarımızın hidroksiklorokin ile ilgili yayınlarını heyecanla bekliyoruz.

Mide hastalıkları tedavisinde kullanılan histamin-2 reseptör antagonisti famotidin isimli ilacın KOVİD’ de hastalık belirtilerini belirgin olarak azalttığı bildirildi. Bu 10 hastadan oluşan vaka serisinden kesin bir hükme varmak mümkün değildir. İlacın etkinlik ve emniyetinin randomize kontrollü bir çalışma ile gösterilmesi gerekir.

Dün şu tiviti atmıştım: Nikâh memurunun “Sosyal mesafeyi her zaman ve her yerde koruyacağınıza namus ve şerefiniz üzerine yemin eder misiniz?” sorusuna “Evet” diyecek gelin ve damat çıkar mı? Yeni bir bilimsel makale de KOVİD-19 bulaştırma riskini azaltmak için cinsel münasebet sırasında yüz maskesi takılmasını tavsiye ediyor.

KOVİD’ den korunmada ve tedavisinde hidroksiklorokin ve klorokin gibi sıtma ilaçlarının fayda ve zararlarına ait delillerin zayıf ve çelişkili olduğu ortaya çıktı. Bu ilaçlar hakkında “adam gibi randomize kontrollü araştırmalar” ve hatta bunların meta-analizleri olmadan kesin bir hükümde bulunmayı doğru bulmuyorum.